فهرست آثار ملی شهرستان بجستان
شهرستان بجستان یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی ایران است. مرکزیت این شهرستان، شهر بجستان است.
در تورفان چین کتیبهای به زبان و خط پهلوی کشف شدهاست، که از وجود شخصیتی تاریخی با نام «مهر» یاد کرده، و محل درگذشت او را بجستان آوردهاست. نخستین جغرافیدانی که از بجستان نام برده یاقوت حموی است. او در کتابش معجمالبلدان بجستان را دهکدهای از قرای نیشابور دانستهاست. حافظ ابرو بجستان را عنوان ناحیهای «مختصر» مشتمل بر ۳ قریه با نامهای زینآباد، مارندز و یونسی؛ و ۲۰ مزرعه نام برده و آن را از نواحی هرات بهشمار آوردهاست. ظاهراً لشکریان تیمور در مسیر حرکت به خراسان از بجستان گذشتهاند. این شهر در عهد صفویه نیز در معرض تاخت و تاز ازبکان بود. بجستان در ۱۲۸۹ق /۱۸۷۲م قحطی شدیدی را به خود دید که باعث مرگ و میر و مهاجرت گروههایی از این ناحیه گردید. بجستان در دوران قاجاریه از اهمیت و رونق بالایی برخوردار بوده و شبکه گسترده راهها و رباطهای متعدد از جمله فخرآباد، قاسمآباد، زینآباد وجود راه فیض آباد به بجستان و فردوس دلایل رونق و داد و ستد در این ناحیه بودهاست.
آثار ثبتشده
ردیف | نام اثر | نگاره | دیرینگی | موقعیت | شمارهٔ ثبت | تاریخ ثبت | منبع |
---|---|---|---|---|---|---|---|
بافت تاریخی | |||||||
۱ | بافت تاریخی روستای مزار | تاریخی | روستای مزار | ۳۰۵۵۶ | ۲ شهریور ۱۳۹۵ | ||
بناها | |||||||
۲ | کاروانسرای زینآباد | دوره صفوی - دوره قاجار | روستای زینآباد ۳۴°۲۲′۵۳٫۸″ شمالی ۵۸°۱۳′۳۵٫۰″ شرقی / ۳۴٫۳۸۱۶۱۱°شمالی ۵۸٫۲۲۶۳۸۹°شرقی | ۴۴۹۹ | ۵ آذر ۱۳۸۰ | ||
۳ | مسجد جامع بجستان | دوره تیموریان | شهر بجستان | ۴۵۰۲ | ۵ آذر ۱۳۸۰ | ||
۴ | قلعه درزاب | دوره صفوی | روستای درزاب | ۴۵۷۸ | ۱۱ دی ۱۳۸۰ | ||
۵ | کاروانسرای مرندیز | دوره قاجار | روستای مرندیز ۳۴°۴۷′۲۱٫۸″ شمالی ۵۸°۲۱′۰٫۶″ شرقی / ۳۴٫۷۸۹۳۸۹°شمالی ۵۸٫۳۵۰۱۶۷°شرقی | ۴۶۶۶ | ۱۱ دی ۱۳۸۰ | ||
۶ | کاروانسرای فخرآباد | دوره صفوی | روستای فخرآباد | ۶۶۵۶ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
۷ | کاروانسرای قاسمآباد | دوره صفوی | روستای قاسمآباد ۳۴°۳۱′۳٫۵″ شمالی ۵۷°۵۰′۵۸٫۳″ شرقی / ۳۴٫۵۱۷۶۳۹°شمالی ۵۷٫۸۴۹۵۲۸°شرقی | ۶۸۷۲ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
۸ | رباط یونسی | دوره صفوی | شهر یونسی | ۷۴۷۷ | ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ | ||
۹ | پل یونسی | دوره صفوی | شهر یونسی ۳۴°۴۸′۲۶٫۶″ شمالی ۵۸°۲۶′۴۶٫۵″ شرقی / ۳۴٫۸۰۷۳۸۹°شمالی ۵۸٫۴۴۶۲۵۰°شرقی | ۷۴۹۶ | ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ | ||
۱۰ | رباط آهنگ | دوره قاجار - دوره پهلوی | روستای آهنگ ۳۴°۱۹′۵۴٫۲″ شمالی ۵۸°۱۵′۳۹٫۶″ شرقی / ۳۴٫۳۳۱۷۲۲°شمالی ۵۸٫۲۶۱۰۰۰°شرقی | ۸۲۴۹ | ۲۴ فروردین ۱۳۸۲ | ||
۱۱ | مسجد مزار | دورانهای تاریخی پس از اسلام | روستای مزار ۳۴°۲۹′۲۶٫۶″ شمالی ۵۸°۷′۳۲٫۷″ شرقی / ۳۴٫۴۹۰۷۲۲°شمالی ۵۸٫۱۲۵۷۵۰°شرقی | ۸۲۵۰ | ۲۴ فروردین ۱۳۸۲ | ||
۱۲ | کاروانسرای سه فرسخ | دورانهای تاریخی پس از اسلام | بخش یونسی - روستای سه فرسخ | ۸۲۵۱ | ۲۴ فروردین ۱۳۸۲ | ||
۱۳ | حوضانبار روستای یونسی | دوره صفوی | شهر یونسی | ۸۹۶۱ | ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ | ||
۱۴ | مسجد جامع مرندیز | دوره ایلخانی | روستای مرندیز ۳۴°۴۷′۲۲٫۲″ شمالی ۵۸°۲۱′۱۱٫۲″ شرقی / ۳۴٫۷۸۹۵۰۰°شمالی ۵۸٫۳۵۳۱۱۱°شرقی | ۱۱۰۵۶ | ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ | ||
۱۵ | آبانبار کهنه بجستان | دوره قاجار | شهر بجستان | ۱۱۰۵۷ | ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ | ||
۱۶ | آسیابآبی چاه فالیز | دوره صفوی | روستای چاه پالیز | ۱۱۵۱۳ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ | ||
۱۷ | حمام ساوط بجستان | دوره قاجار | شهر بجستان - محله ساوط | ۱۲۹۰۶ | ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ | ||
۱۸ | رباط خارفیروزی | اواخر دوره صفوی | روستای خارفیروزی | ۱۲۹۲۶ | ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ | ||
۱۹ | آرامگاه زینآباد | اواخر دوره صفوی | روستای زینآباد | ۱۳۲۷۸ | ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ | ||
۲۰ | مسجد ساوط بجستان | دوره قاجار | شهر بجستان - محله ساوط | ۱۳۴۹۷ | ۶ مهر ۱۳۸۴ | ||
۲۱ | قلعه مرندیز | اواخر دوره صفوی - اوایل دوره قاجار | روستای مرندیز | ۱۴۳۲۳ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۲ | قلعه مزار | سده ۱۲ و ۱۳ ق | روستای مزار | ۱۴۳۲۴ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۳ | حوضانبار سنگی سه فرسخ | پهلوی اول | بخش یونسی - روستای سه فرسخ | ۱۴۳۲۹ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۴ | برج سردق | دوره قاجار - پهلوی اول | روستای سردق | ۱۴۳۳۳ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۵ | ایوان حسینیه حاج خداداد | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان امام خمینی | ۱۴۳۳۴ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۶ | منزل اصغری | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان امام خمینی | ۱۴۳۳۷ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۷ | آبانبار فخرآباد | دوره قاجار | روستای فخرآباد ۳۴°۴۴′۲۱٫۱″ شمالی ۵۸°۳′۱۷٫۲″ شرقی / ۳۴٫۷۳۹۱۹۴°شمالی ۵۸٫۰۵۴۷۷۸°شرقی | ۱۴۳۳۸ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۸ | آبانبار مرندیز | دوره قاجار | ۳ کیلومتری شمال روستای مرندیز | ۱۴۳۳۹ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۲۹ | منزل بلغاری | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان امام خمینی | ۱۴۳۴۱ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۰ | مقبره قطبالدین یونسی | اسلامی ـ سده ۱۰ ق | شهر یونسی | ۱۴۳۴۷ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۱ | آبانبار حاج میرزا | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان ۱۲ فروردین | ۱۴۳۵۱ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۲ | آبانبار نو بجستان | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان ۱۲ فروردین | ۱۴۳۵۲ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۳ | آبانبار حاج قربان | دوره قاجار | شهر بجستان - حاشیه خیابان امام خمینی | ۱۴۳۵۳ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۴ | منزل سپاهی | پهلوی اول | شهر بجستان - خیابان ۱۲ فروردین | ۱۴۳۵۴ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۵ | مسجد سرگود | دوره قاجار | شهر بجستان - حاشیه خیابان امام خمینی | ۱۴۳۷۳ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۶ | حمام عبدالله غول | دوره قاجار | شهر بجستان - خیابان امام خمینی | ۱۴۶۴۲ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۷ | مقبره آصف برخیا | پهلوی اول | روستای مزار | ۱۴۶۴۳ | ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ | ||
۳۸ | حمام جزین | سدههای متاخر اسلامی | روستای جزین | ۳۰۲۹۰ | ۲۴ خرداد ۱۳۹۰ | ||
۳۹ | خانه احمدنژاد | اواخر دوره قاجار - پهلوی اول | روستای جزین | ۳۳۰۳۹ | ۲ تیرماه ۱۳۹۹ |
یادداشتها
- ↑ مالکیت بافت تاریخی روستای مزار به صورت «نامشخص» اعلام شدهاست.
منابع
- ↑ «سفر به بجستان؛ سرزمین ایزد». ایرنا. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ برزگر، علی. گذر سرزمین ایزد. ج. ج۱. ص. ۵۰.
- ↑ حموی، یاقوت. معجمالبلدان. ج. ج۱. ص. ۴۹۷.
- ↑ حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله. تاریخ حافظ برو. ج. ج۲. ص. ۴۴.
- ↑ «فهرست آثار ثبتی - اداره میراث فرهنگی شهرستان بجستان». اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده کاروانسرای زینآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مسجد جامع بجستان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده قلعه درزاب در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده کاروانسرای مرندیز در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده کاروانسرای فخرآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده کاروانسرای قاسمآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط یونسی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده پل یونسی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط آهنگ در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مسجد مزار در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده کاروانسرای سه فرسخ در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده حوضانبار روستای یونسی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مسجد جامع مرندیز در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار کهنه بجستان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آسیابآبی چاه فالیز در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده حمام ساوط بجستان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط خارفیروزی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آرامگاه زینآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مسجد ساوط بجستان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده قلعه مرندیز در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده قلعه مزار در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده حوضانبار سنگی سه فرسخ در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده برج سردق در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده ایوان حسینیه حاج خداداد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده منزل اصغری در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار فخرآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار مرندیز در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده منزل بلغاری در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مقبره قطبالدین یونسی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار حاج میرزا در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار نو بجستان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آبانبار حاج قربان در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده منزل سپاهی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مسجد سرگود در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده حمام عبدالله غول در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مقبره آصف برخیا در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱.
- ↑ «خانه تاریخی احمدنژاد جزین بجستان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد». خبرگزاری فارس. دریافتشده در ۵ اوت ۲۰۲۱.