فلورانس نایتینگل

پدرش ویلیام ادوارد شور یکی از اعضای اشراف‌زادهٔ دربار به‌شمار می‌رفت و فلورانس کوچک، در یک خانه بزرگ و راحت دوران کودکی خود را گذراند. خانواده او پس از ورود فلورانس به حرفه پرستاری از او متنفر شدند. در نامه‌های محرمانه‌ای که از او یافت شده، نوشته «از کودکی برای خدمت به بیماران و بی‌پناهان الهاماتی از سوی خداوند به قلبم می‌رسید.» او بر خلاف خواستِ خانواده‌اش، علاقه زیادی به درمان بیماران و پرستاری داشت و تصمیم به پا گذاردن در این راه گرفت. به گفته خودش، از دوران کودکی همواره ندایی از جانب خداوند به گوش او می‌رسیده‌است و شب‌ها هرگز خواب نداشته تا زمانی که صبح فرامی‌رسیده‌است خودش می‌گفت صدایی آرام مرتباً می‌گفت ای فلورانس کوچک، آینده تو تماماً در خدمت بیماران سپری خواهد شد؛ تو سرنوشت مرگبار بیماران را دگرگون خواهی کرد؛ تو مکتبی را پایه‌گذاری خواهی کرد که سرنوشت مرگبار بیماران را دگرگون خواهد ساخت. ای فلورانس کوچک، به‌پا خیز و بیدار باش.

سال ۱۸۵۳، با آغاز جنگ کریمه میان امپراتوری عثمانی و روسیه، فرانسه و انگلستان به یاری عثمانی شتافتند و سربازان خود را به جنگ فرستادند. آن زمان تیتر روزنامه‌های تایمز لندن خبر از جنگ و توصیف اوضاع وخیم بیمارستان‌های نظامی انگلیس می‌داد. در گزارش‌ها آمده بود تنها ۲۰ پرستار در جبهه‌ها فعالیت می‌کنند، بیمارستانی وجود ندارد و حتی باند برای پانسمان هم نیست. با انتشار این گزارش‌ها، فلورانس از وزیر جنگ انگلیس درخواستِ وسایل و امکانات بهداشتی کرد و سپس با همراهی ۳۴ پرستار زن، با شجاعت تمام، پا به اعماق خاک ترکیه گذاشت و به یاری مجروحان شتافت. این نخستین باری بود که یک زن به شکل رسمی اجازه می‌یافت که در ارتش فعالیت کند.

وضعیت در منطقه بسیار نامناسب بود، به‌طور مثال، تخت‌خواب به اندازه کافی وجود نداشت، همه چیز کثیف بود و همه جا پر از موش بود. وقتی در نوامبر سال ۱۸۵۴ به منطقه رسید، پزشک ارتش حاضر نبود با او کار کند، اما این باعث نشد نایتینگل مأیوس شود و خیلی زود شروع به تمیز کردن محوطه کرد و سربازان بیشتری نیز برای تمیز کردن بیمارستان به او پیوستند.

او شب‌ها در بیمارستان به سربازانی که به‌شدت مجروح بودند سر می‌زد و تلاش می‌کرد تا آن‌ها شرایط بهتری داشته باشند. به همین دلیل بود که او به نام زن چراغ‌به‌دست شناخته شد. فلورانس با چهره‌ای آرام‌بخش، برای اینکه سربازان دست از می‌گساری بردارند، اتاقی برای مطالعه و بازی‌های سالم آنان راه انداخت. او بر اثر کار مداوم و همدمی با بیماران دچار تب وحشتناکی شبیه تیفوس یا مالاریا شد که در آن هنگام قربانیان زیادی را به کام مرگ کشانده بود و فلورانس نیز بر اثر این بیماری به‌شدت ضعیف شد.

جنگ پایان یافت و او به لندن بازگشت. زمانی که به خانه برگشت به عنوان یک قهرمان مورد استقبال قرار گرفت. حتی ملکه ویکتوریا نیز برای او نامه‌ای نوشت و از او به خاطر کارهایش قدردانی کرد. این امکان وجود ندارد که شما هر روز از ملکه نامه تشکرآمیز دریافت کنید. هرچند فلورانس نایتینگل می‌خواست گمنام بماند اما نامش به‌عنوان فرشته سرِ زبان‌ها بود؛ ولی برای اینکه خود را از چشم دیگران دور نگه دارد، به گونه‌ای خود را پنهان کرد که گویی مرده‌است. فلورانس همراه ویلیام فار، یک پزشک نظامی و فرد نیکوکار، به مدت ۲۰ سال برای بهبود وضعیت بیمارستان‌ها و نظام آموزشی پرستاران تلاش کردند.

نایتینگل، نخستین مدرسه عالی آموزش پرستاری را سال ۱۸۶۰ در بیمارستان سن توماس لندن راه‌اندازی و مدیریت کرد.

هرچند سلامت جسمانی او تحلیل رفته بود، اما شهرتش از لندن به آمریکا و هند نیز رسید، به گونه‌ای که یک معمار و تاجر لیورپولی به‌نام ویلیام راتبون در سال ۱۸۶۰ مبلغ زیادی در اختیار فلورانس گذاشت تا یک بیمارستان بسازد. بیمارستان‌هایی که او ساخت مطابق استاندارد و الگوی بهداشتی بود و طبقات مختلف آن به بخش‌های ویژه‌ای مثل زنان و زایمان، روان، کودکان، و جراحی اختصاص داشت.

چند سال کار مداوم و سخت پس از جنگ، توان او را بسیار تضعیف کرد، به‌گونه‌ای که در آخرین سال‌های عمر نابینا شد و نمی‌توانست مانند گذشته به وظایف خود عمل کند، تا اینکه در ۱۳ اوت ۱۹۱۰ در لندن درگذشت.

فلورانس نایتینگل به یک شخصیت مهم در بهبود وضعیت سلامتی سربازان در دوران جنگ بدل شد؛ شخصیتی جهانی که تأثیری عمیق برجای گذاشت.

• روز جهانی پرستار
• مدرسه عالی پرستاری و مامایی فلورانس نایتینگل
• موزه فلورانس نایتینگل

منابع اولیه

منابع ثانویه