عملیات مروارید

در ابتدای عملیات، جنگنده‌های فانتوم و اف-۵ نیروی هوایی ایران، چند میدان هوایی در اطراف بصره را بمباران کردند. در این حملات، یک میگ-۲۱ عراقی بر روی زمین، منهدم شد.

گروه تکاوران دریایی ارتش به‌همراه شش شناور نظامی نیروی دریایی ایران، در ساعت چهار و نیم روز ۵ آذر ۱۳۵۹ عازم سکوی البکر و العمیه شدند. گروه آن‌ها هفت نفر بودند و توسط هلیکوپترهای کبرا، شینوک و بل ۲۱۴ از هوانیروز ارتش ایران، حمایت و پشتیبانی می‌شدند. پس از استقرار تفنگداران بر اسکله، تبادل آتشی گسترده صورت گرفت. تعدادی از عراقی‌ها فرار کردند و تعدادی نیز اسیر شدند. بخش جنوبی اسکله به تصرف تکاوران دریایی درآمد و آن‌ها مشغول «پاکسازی» اسکله شدند. در هنگام عملیات چندبار ناوچه‌های عراقی از دهانه «خور عبدالله» و بنادر فاو و ام قصر، بیرون آمدند که دو فروند قایق موشک‌انداز کلاس کمان با نام‌های پیکان و جوشن، به مقابله با آن‌ها پرداخته و تعدادی از آن‌ها را غرق کردند. در واقع، قایق‌های موشک‌انداز پیکان و جوشن پشتیبان تکاوران دریایی بودند تا نقشهٔ انهدام دو اسکله البکر و العمیه را اجرا کنند. روز ۶ آذر، کلیه تأسیسات موردنظر، به تصرف نیروهای ایرانی درآمد. اغلب نیروهای مستقر در اسکله، به‌صورت شبانه با شنا، قایق یا دیگر واحدهای شناور، اسکله را ترک کرده بودند. قرار بود عملیات طی چند روز ادامه داشته باشد، اما از قرارگاه عملیات، پیامی فوری رسید که گروه تکاوران خیلی زود آخرین مرحله عملیات را اجرا و سکو را ترک کنند. گروه باید اسکله‌ها را از غنائم و اسرا تخلیه و تأسیسات را بمب‌گذاری می‌کردند تا پس از ترک، منهدم کنند. در همین اثنا جنگنده‌های ایرانی یک ناوچه عراقی که به تأسیسات نزدیک می‌شد را به قعر دریا فرستادند. در نهایت اسکله کاملاً تخلیه و عملیات تخریبی آغاز شد. نیروی دریایی عراق، برای مقابله با شناورهای ایرانی، تعداد ۵ دستگاه، شناور تندرو تهاجمی از نوع کلاس اوسا و تعدادی شناور پی-۶، به منطقه فرستاد. در درگیری شناورهای دو طرف، دو دستگاه قایق اوسا توسط موشک هارپون شناورهای ایرانی، غرق شدند.

گروه عملیات، پس از ترک سکوها سوار ناوچه پیکان شدند اما حدود یک ربع بعد از ترک اسکله‌ها، ناوچه پیکان هدف دو موشک پی-۱۵ عراقی قرار گرفت و غرق شد. این موشک‌ها از ناوچه عراقی شلیک شد که دور از چشم نیروهای ایرانی در پشت اسکله البکر پنهان شده بود. با وجود آسیب شدید پیکان، پس از برخورد دو موشک پی-۱۵، فانتوم‌های مسلح به موشک ماوریک توانستند سه قایق اوسا و چهار شناور پی-۶ عراقی را منهدم کنند. ۴ فروند فانتوم دیگر نیز از پایگاه هوایی شیراز، عازم منطقه شده و به همراه اف-۵ها، بندر فاو و سایت‌های پدافند موشکی عراق را در منطقهٔ عملیات، منهدم کردند. در جریان این حملات، یکی از فانتوم‌ها مورد اصابت یک موشک سطح‌به‌هوای استرلا ۲ عراقی قرار گرفت اما توانست به پایگاه خود، بازگردد.

در این مرحله، چندین فروند اف-۱۴ و فانتوم ایرانی، به پشتیبانی از تیم تکاوران پرداخته و طی بمباران تأسیسات نفتی عراق در منطقه، یک بالگرد سوپر فرلون عراقی نیز منهدم شد. نیروی هوایی عراق، برای پوشش هوایی و دفاع از تأسیسات نفتی عراق، ۷ فروند میگ-۲۳، به منطقه اعزام کرد. ۳ فروند از آن‌ها در درگیری ابتدایی با فانتوم‌ها، منهدم و یک فانتوم ایرانی نیز منهدم شد. در ادامهٔ عملیات، دو فروند میگ-۲۳ دیگر نیز توسط موشک‌های سطح‌به‌هوا، سرنگون شدند. یک میگ-۲۳ دیگر توسط اف-۱۴ منهدم شد و تنها میگ-۲۳ باقی‌مانده، از منطقهٔ عملیات، گریخت.

• کتاب ایستاده بر آرمان، روایت فروپاشی یک انقلاب، نوشته علی غریب، چاپ: انتشارات انقلاب اسلامی
• «سی‌وپنجمین سالگرد عملیات مروارید؛ روزی که نیروی دریایی عراق 'فلج شد'». بی‌بی‌سی فارسی.

• جامعه‌شناسی جنگ (آمار شهدای جنگ)
• نگاهی به تاریخچه هشت سال جنگ ایران و عراق
• اسناد دو دهه مناسبات پنهان میان آمریکا، ایران و عراق
• اسناد سخن می‌گویند: بازی دو طرفه میان آمریکا و رهبران و سرداران جنگ ۸ ساله با عراق
• روایت ناصر سرنوشت (فرمانده سابق) از عملیات مروارید