عزت‌الله فولادوند

عزت‌الله فولادوند در سال ۱۳۱۴ در شهر اصفهان به دنیا آمد. پدرش غلامرضا فولادوند قاضی دادگستری بود. پدرش دوره ای استاندار خوزستان و دوره ای هم استاندار فارس بود. مدتی هم رئیس کل ثبت بود. پدرش نماینده دوره هفدهم مجلس شورای ملی هم بود. پدر بزرگش عزیزالله خان فولادوند از رجال سیاسی و نماینده مجلس شورای ملی بود. او پس از گذراندن تحصیلات پایه در تهران، ابتدا جهت ادامهٔ تحصیل به انگلستان رفت و به علت برخی مشکلات دوباره به ایران بازگشت و دوره دبیرستان را به پایان رسانید. سپس به پاریس رفت و در آنجا به مدت دو سال مشغولِ تحصیل در رشتهٔ پزشکی شد. پس از مطالعهٔ کتابِ مسائل فلسفه اثر برتراند راسل پزشکی را رها کرد و برای تحصیلِ دانشِ فلسفه عازمِ آمریکا شد و دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترای فلسفه را در دانشگاه کلمبیا گذراند. از اساتید او می‌توان به آرتور دانتو، رابرت کامینگ و سیدنی مورگن بسر اشاره کرد.

عزت‌الله فولادوند از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۹ در سمتهای مختلف در شرکت ملی نفت ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی مشغول به کار بوده‌است. در کنار فعالیت‌های شغلی، به فعالیت‌های فرهنگی نیز پرداخت و چندین ترجمه از او در همان سال‌ها منتشر شد. ترجمه کتابهای «فلسفه کانت» و «آگاهی و جامعه»، به ترتیب در دوره‌های هشتم و نهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شده‌اند.

«یکی از اعتقادات من در زمینهٔ برگرداندن آثار زبان‌های دیگر به زبان فارسی این بوده‌است که ترجمه باید تا حد امکان به متن اصلی وفادار باشد و مترجم باید از مبهم گویی یا شیرین زبانی خودداری کند و آنچه را نویسندهٔ اصلی واقعاً در ذهن داشته و روی کاغذ آورده، به نحوی به زبان فارسی برگرداند که با روح زبان فارسی منطبق باشد. ممکن است در انتقال بسیاری از واژه‌ها، تعبیرات و اصطلاحاتی که همواره وارد فلسفه می‌شوند، بعضی اشکالات پیش بیاید، اما، به نظر من این نباید دلیل بر این باشد که روح زبان فارسی از متنی به کلی غایب شود و رخت بر بندد … به هر حال، آنچه حتماً باید در نظر داشت و معمولاً از آن غفلت می‌شود گنجینهٔ پهناور و گرنبهای ادب فارسی و آثار حکمای فارسی زبان است. برای بسیاری از اصطلاحاتِ مشکل آفرینِ علوم انسانی و فلسفهٔ غرب با کندوکاو و حوصله می‌شود معادل‌های زیبا در زبان ما پیدا کرد. زبان فارسی زبانِ پر سابقه و ورزش کرده‌ای است که قرن‌ها با مشکلات علمی دست و پنجه نرم کرده است. ما نباید بی اطلاعی و کاهلی خودمان را به حساب فقر زبان فارسی بگذاریم.»

«مبانی فکری من نه تنها در کارهایی که ترجمه کرده‌ام آشکار است، بلکه در مقدمه‌هایی که بر کارهایم نوشته‌ام نیز کاملاً مشهود است و خواننده می‌تواند آنرا به روشنی درک کند.»

«چیزی که برای من کاملاً روشن است این است که در هر نوشتهٔ جدی، چه در زمینهٔ ادبیات و چه فلسفه، بین نص و روح متن رابطهٔ محکم وجود دارد و طبعاً اگر این رابطه گسسته شود، به فهم ما از آنچه می‌خوانیم لطمهٔ شدید می‌زند… یکی از مهمترین مورد امانت داری، پای بندی به لحن اصلی نوشته است… در اهمیت لحن همین بس که در زندگی کمترین عاملی همچون لحنِ آنچه می‌شنویم یا می‌خوانیم احتمال دارد در احساسات ما تأثیر بگذارد… وظیفهٔ مترجم است که لحنِ نوشتهٔ اصلی را در ترجمه رعایت کند تا بتواند همان واکنش روانی و عاطفی و فکری‌ای را که نویسنده در زبان مبدأ به وجود آورده، در خوانندهٔ زبان مقصد ایجاد کند.»

«ممکن است صاحب نظران پس از غور و دقت به این نتیجه برسند که ترجمهٔ موجود از فلان اثرِ ارزنده، خوب نیست و بخواهند ترجمهٔ بهتری از آن در دست باشد [...یا] به نظر برسد که ترجمه یا ترجمه‌های موجود اگر چه درست، ولی متعلق به گذشته‌اند و زبان و بیانشان به دل نسل کنونی نمی‌نشیند، یا اکنون اصطلاح‌ها و تعبیرهای بهتری پیدا شده و نیاز به ترجمه‌های جدید داریم. در این صورت اقدام به ترجمه مجدد کار درستی است، البته اگر با علم و آگاهی و خوب انجام گیرد.»

«من فقط چیزی را ترجمه می‌کنم که احساس کنم خواندنش برای هموطنانم مهم است و خودم آنرا دوست داشته باشم. من دو اعتقاد بزرگ در زندگی دارم. یکی اینکه هر بلایی که به سر ما مردم در این سرزمین می‌آید از نادانی یا علم ناقص است؛ دوم اینکه هرچه در زمینهٔ دانش و هنر از آثار بزرگ دنیا از راه ترجمه اخذ کنیم باز هم کم است… کسی که نتواند این معانی را به هموطنانش منتقل کند و به فکر وادارشان کند و احیاناً انسان ترشان کند، … بیخود اسم خودش را مترجم می‌گذارد.»

«پیشنهادم به اهل قلم این است که تا چیزی را نفهمیده‌اید و در ذهنتان پخته نکرده‌اید ننویسید و ترجمه نکنید… بدیهی است دانش پیوسته در پیشرفتند و ما برای بیان معانیِ جدید به واژه‌ها و تعبیرهای نو نیازمندیم. اما این احتیاج جواز مغلق گویی و کاربرد لغات وحشی و غریب نیست. اگر چنین بود، می‌بایست نام مترجم و نویسنده را از ما برمی‌داشتند و می‌گفتند مکانیک یا تکنیسین زبان.»

«بسیاری از اوقات مترجمان ما پیرو پسندِ روز می‌شوند و آنچه احساس می‌کنند در افکارِ عمومیِ غرب و طبقه کتابخوان و تحصیل‌کرده و به تبع آن مردمِ عادی مغرب زمین مطرح است، در اینجا [ایران] قابل طرح است. اشکال این کار این است که طرحِ این مطالب برای غربی‌ها ابتدا به ساکن نیست و آنها از مقدمات لازم آگاه‌اند ولی برای بسیاری از هموطنان ما اینطور نیست.»

۱ اریش فروم، گریز از آزادی، چاپ اول ۱۳۴۸ برندهٔ جایزهٔ ترجمهٔ ممتاز در رشتهٔ علوم اجتماعی پیشرفته از سازمان آموزشی و علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) ۱۳۵۰

۲ – کانر کروز اوبراین، آلبرکامو، چاپ اول ۱۳۵۰

۳ – هانا آرنت، خشونت، چاپ اول ۱۳۵۹

۴ – هانا آرنت، انقلاب، چاپ اول ۱۳۶۱

۵ – جرج اورول، به یاد کاتالونیا، چاپ اول ۱۳۶۱

۶ - اریش فروم، آیا انسان پیروز خواهد شد؟ حقیقت و افسانه در سیاست جهانی، چاپ اول ۱۳۶۲

۷ – سی ایچ داد، رشد سیاسی، چاپ اول ۱۳۶۳

۸ – گراهام گرین، آمریکایی آرام، چاپ اول ۱۳۶۳

۹ – کارل پوپر، جامعه باز و دشمنان آن، چهار جلد، ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹

۱۰ – اشتفان کورنر، فلسفهٔ کانت، چاپ اول ۱۳۶۷، برندهٔ جایزهٔ کتاب سال ۱۳۶۹ جمهوری اسلامی ایران در فلسفه.

۱۱ – هنری استیوارت هیوز، آگاهی و جامعه، چاپ اول ۱۳۶۹، برندهٔ جایزهٔ کتاب سال ۱۳۷۰ جمهوری اسلامی ایران در علوم اجتماعی.

۱۲ – ود مهتا، فیلسوفان و مورخان، دیدار با متفکران انگلیس، چاپ اول ۱۳۶۹

۱۳ – برایان مگی، فلاسفهٔ بزرگ، آشنایی با فلسفهٔ غرب، چاپ اول ۱۳۷۲

۱۴ – کوئنتین اسکینر، ماکیاولی، چاپ اول ۱۳۷۲

۱۵ - امری جورج، جرج لوکاچ، چاپ اول ۱۳۷۲

۱۶ – فردریش دورنمات، قول، چاپ اول ۱۳۷۲؛ انتشارات فرهنگ جاوید: چاپ چهارم ۱۳۹۶

۱۷ – جرج ولوارث، فریدریش دورنمات، چاپ اول ۱۳۷۲؛ انتشارات فرهنگ جاوید: چاپ دوم ۱۳۹۶

۱۸ – ج.پ. استرن، نیچه، چاپ اول ۱۳۷۲

۱۹ – فرانتس نویمان، آزادی و قدرت و قانون، چاپ اول ۱۳۷۳

۲۰ – جان جی. کینی، افلاطون، چاپ اول ۱۳۷۳

۲۱ – جان پلامنانتس، ایدئولوژی، چاپ اول ۱۳۷۳

۲۲ – هنری استیوارت هیوز، راه فروبسته، اندیشه اجتماعی در فرانسه در سالهای درماندگی ۱۹۳۰ – ۱۹۶۰، چاپ اول ۱۳۷۳

۲۳ – مارتا نوسباوم، ارسطو، چاپ اول ۱۳۷۴

۲۴ – کارل یاسپرس، زندگینامهٔ فلسفی من، چاپ اول ۱۳۷۴

۲۵ - هنری استیوارت هیوز، هجرت اندیشهٔ اجتماعی ۱۹۳۰ – ۱۹۶۵، چاپ اول ۱۳۷۶

۲۶ – خرد در سیاست، مجموعهٔ ۳۷ مقالهٔ فلسفی و سیاسی، گزیده و نوشته و ترجمه عزت‌الله فولادوند، چاپ اول ۱۳۷۶

۲۷ – جرمی شیرمر، اندیشهٔ سیاسی کارل پوپر، چاپ اول ۱۳۷۷

۲۸ – پیتر سینگر، هگل، چاپ اول ۱۳۷۹

۲۹ – راجر سالیوان، اخلاق در فلسفهٔ کانت، چاپ اول ۱۳۸۰

۳۰ – باربارا تاکمن، برج فرازان، چهرهٔ جهان پیش از جنگ جهانی اول ۱۸۹۰ – ۱۹۱۴، چاپ اول ۱۳۸۰، برندهٔ عنوان کتاب ممتاز سال ۱۳۸۰ جمهوری اسلامی ایران.

۳۱ – کارل یاسپرس، نیچه و مسیحیت، چاپ اول ۱۳۸۰

۳۲ – رمون آرون، روشنفکر کیست؟ سرنوشت او چیست؟ قرن روشنفکران، چاپ اول ۱۳۸۰

۳۳ – هانس گئورگ گادامر، آغاز فلسفه، چاپ اول ۱۳۸۲

۳۴ – فردریش فون هایک، در سنگر آزادی، چاپ اول ۱۳۸۲

۳۵ – سی ایچ داد، و دیگران، مراحل و عوامل و موانع رشد سیاسی، چاپ اول ۱۳۸۵

۳۶ – گروه نویسندگان، کانت، روشنگری و جامعهٔ مدنی، ۱۳۸۵

۳۷ - برایان مگی، مردان اندیشه، پدیدآورندگان فلسفه معاصر، چاپ اول ۱۳۷۴

۳۹ – ای میهن عزیز من‌ای ایران، نوشته عّزت‌الله فولادوند، چاپ اول ۱۳۸۰

۴۰ – آیزایا برلین، آزادی و خیانت به آزادی: شش دشمن آزادی بشر، چاپ اول ۱۳۸۶

۴۱ – هانا آرنت، کارل مارکس و سنّت اندیشه سیاسی غرب، ۱۳۸۷

۴۲ – فلسفه و جامعه و سیاست، آثاری به قلم و درباره ماریو بارگاس یوسا و دیگران، گزیده و نوشته و ترجمه عّزت‌الله فولادوند، چاپ اول ۱۳۸۷

۴۳ – دیلمان و ایلان فولادوند، نوشته عّزت‌الله فولادوند، چاپ اول ۱۳۸۸

۴۴ - آیزایا برلین، قدرت اندیشه، چاپ اول ۱۳۹۱

کتابهای زیر چاپ

۴۵ – ایمانوئل کانت، نقد عقل عملی

۴۶ – تاریخ و فلسفهٔ تاریخ (مجموعه مقالات)

۴۷ – منطق تاریخ (مجموعه مقالات)

۴۸ – آی.اف. استون، محاکمه سقراط

۴۹ – فلسفهٔ هنر (مجموعه مقالات)

۵۰ – کارل یاسپرس، فلسفه و جهان

۵۱ - کانت و روشنگری

• فولادوند به منزل بازگشت همشهری آنلاین
• نظری تاریخی به اسلام و دموکراسی لیبرال(۱)برنارد لوئیس پرس ایران
• فهرست آثار عزت‌الله فولادوند بی‌بی‌سی فارسی