ضریب تقسیم

ضریب تقسیم (partition-coefficient) با نماد P یا ضریب توزیع (distribution-coefficient) با نماد D عبارت است از نسبت غلظت یک ترکیب شیمیایی در مخلوطی از دو فاز امتزاج شده در حالت تعادل؛ بنابراین این نسبت شاخصی است برای سنجش تفاوت انحلال‌پذیری ترکیبات شیمیایی در این دو فاز. ضریب تقسیم معمولاً برای نسبت غلظت در ترکیباتی که یونیزه نشده‌اند بکار می‌رود در حالی که ضریب توزیع برای نسبت غلظت همه نوع ترکیبی بکار می‌رود (که می‌تواند یونیزه یا غیریونیزه باشد).

در دانش شیمی و داروسازی، هر دو فاز معمولاً حلال‌اند. و البته معمولاً یکی از این حلال‌ها، آب است و دیگری یک مادهٔ آب‌گریز مانند ۱-اوکتانول. در مجموع می‌توان گفت که با کمک ضریب تقسیم برآورد می‌شود که یک مادهٔ شیمیایی چه میزان آب‌گریز یا آب‌دوست است.

به صورت عملی تر ضریب تقسیم در برآورد میزان توزیع یک دارو یا مخدر در سطح بدن کاربرد دارد. داروهای آب‌گریز با نسبت اکتانول به آب بالا معمولاً در ناحیه‌های آب‌گریز بدن مانند غشاء دولایه لیپیدی سلول توزیع می‌شوند. در مقابل، داروهای آب‌دوست (نسبت اکتانول به آب پایین) در درجهٔ نخست در ناحیه‌های آبی بدن مانند پلاسمای خون دیده می‌شوند.

اگر یکی از حلال‌ها گازی و دیگری مایع باشد نسبت گاز به مایع را می‌توان بدست آورد. برای نمونه ضریب تقسیم خون به گاز در یک بیهوش‌کننده عمومی نشان می‌دهد گازهای بیهوشی آیا می‌توانند به آسانی وارد خون شوند یا خیر. همچنین اگر یکی از فازها جامد باشد هم می‌توان ضریب تقسیم آن را تعیین کرد. برای نمونه هنگامی که یکی از فازها فلز ذوب شده و دیگری فلز جامد است یا هنگامی که هر دو فاز جامدند.

جستارهای وابسته

منابع

↑ Kwon, Younggil (2001). "4.2.4: Partition and Distribution Coefficients". Handbook of Essential Pharmacokinetics, Pharmacodynamics and Drug Metabolism for Industrial Scientists. (secondary). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. p. 44. ISBN 978-1-4757-8693-4.
↑ Leo, A; Hansch, C; Elkins, D (December 1971). "Partition coefficients and their uses". (secondary). Chem Rev. 71 (6): 525–616. doi:10.1021/cr60274a001.
↑ Sangster, James (1997). Octanol-Water Partition Coefficients: Fundamentals and Physical Chemistry. (secondary). Wiley Series in Solution Chemistry. Vol. 2. Chichester: John Wiley & Sons Ltd. p. 178. ISBN 978-0-471-97397-3.
↑ Shargel, Leon; Susanna, Wu-Pong; Yu, Andrew B.C. (2012). "Chapter 10: Physiological Drug Distribution and Protein Binding". Applied Biopharmaceutics & Pharmacokinetics. (secondary) (6th ed.). New York: McGraw-Hill Medical. p. 211. ISBN 978-0-07-160393-5.
↑ Golan, David E.; Tashjian, Armen H.; Armstrong, Ehrin J.; Armstrong, April Wang (2008). "Chapter 15: General Anesthetic Pharmacology". Principles of Pharmacology: The Pathophysiologic Basis of Drug Therapy. (secondary) (2nd ed.). Philadelphia, Pa.: Lippincott Williams & Wilkins. p. 243. ISBN 978-0-7817-8355-2.
↑ Stallman, R.E.; Ngan, A.H.W. (2014). "Chapter 3: Solidification". Modern Physical Metallurgy. (secondary) (8th ed.). Amsterdam: Elsevier/Butterworth-Heinemann. pp. 93–120, esp. 106ff. ISBN 978-0-08-098204-5.
↑ Machlin, Eugene S. (2007). "solid-solid"+partition+coefficient+semiconductor&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q="solid-solid"%20partition%20coefficient%20semiconductor&f=false "Chapter 3: Free Energy and Phase Diagrams". An Introduction to Aspects of Thermodynamics and Kinetics Relevant to Materials Science. (secondary) (3rd ed.). Amsterdam: Elsevier. p. 98. ISBN 978-0-08-054968-2. Solid–solid equilibria equivalent to the solid–liquid case

[1] Kwon, Younggil (2001). "4.2.4: Partition and Distribution Coefficients". Handbook of Essential Pharmacokinetics, Pharmacodynamics and Drug Metabolism for Industrial Scientists. (secondary). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. p. 44. ISBN 978-1-4757-8693-4.

[Leo-2] Leo, A; Hansch, C; Elkins, D (December 1971). "Partition coefficients and their uses". (secondary). Chem Rev. 71 (6): 525–616. doi:10.1021/cr60274a001.

[Sangster-3] Sangster, James (1997). Octanol-Water Partition Coefficients: Fundamentals and Physical Chemistry. (secondary). Wiley Series in Solution Chemistry. Vol. 2. Chichester: John Wiley & Sons Ltd. p. 178. ISBN 978-0-471-97397-3.

[4] Shargel, Leon; Susanna, Wu-Pong; Yu, Andrew B.C. (2012). "Chapter 10: Physiological Drug Distribution and Protein Binding". Applied Biopharmaceutics & Pharmacokinetics. (secondary) (6th ed.). New York: McGraw-Hill Medical. p. 211. ISBN 978-0-07-160393-5.

[5] Golan, David E.; Tashjian, Armen H.; Armstrong, Ehrin J.; Armstrong, April Wang (2008). "Chapter 15: General Anesthetic Pharmacology". Principles of Pharmacology: The Pathophysiologic Basis of Drug Therapy. (secondary) (2nd ed.). Philadelphia, Pa.: Lippincott Williams & Wilkins. p. 243. ISBN 978-0-7817-8355-2.

[StallmanSolidification-6] Stallman, R.E.; Ngan, A.H.W. (2014). "Chapter 3: Solidification". Modern Physical Metallurgy. (secondary) (8th ed.). Amsterdam: Elsevier/Butterworth-Heinemann. pp. 93–120, esp. 106ff. ISBN 978-0-08-098204-5.

[7] Machlin, Eugene S. (2007). "solid-solid"+partition+coefficient+semiconductor&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q="solid-solid"%20partition%20coefficient%20semiconductor&f=false "Chapter 3: Free Energy and Phase Diagrams". An Introduction to Aspects of Thermodynamics and Kinetics Relevant to Materials Science. (secondary) (3rd ed.). Amsterdam: Elsevier. p. 98. ISBN 978-0-08-054968-2. Solid–solid equilibria equivalent to the solid–liquid case