شکل شاه

این اثر کتیبه و شکل کنده کاری شده در دل کوه است و اثر مشابهش در تنگه واشی که تصویر فتحعلی شاه قاجار را نمایش داده‌است. رکن الاسفار، از معاصران ناصرالدین شاه که هردو اثر و هر دو پادشاه را دیده‌است نیز نظر مشابهی دارد.

با به قدرت رسیدن قاجاریه و انتخاب تهران به عنوان پایتخت، به دستور ناصرالدین شاه قاجار مسیرهای قدیمی و مال رو در دره‌های هراز و چالوس تعمیر و به راه ارابه رو تبدیل گشتند. در سال ۱۲۹۰ ه‍.ق)، ناصرالدین شاه مجدداً دستور به بهسازی مسیر لاریجان (جاده هراز) داده و «حسنعلی خان وزیر» را به سرپرستی این کار منصوب نمود. وی نیز با همکاری «گاستیگیرخان»، مهندس اتریشی که در خدمت دولت ایران بود، جاده را به اندازه‌ای پهن کرد که دو ارابه بتوانند از آن عبور کنند. در سال ۱۲۹۵ه‍.ق) و با اتمام عملیات ساخت این راه، به عنوان یادبود نقشی از شاه قاجار در یکی از صعب العبورترین نقاط این مسیر به نام «تنگهِ بندِ بریده» به مناسبت بازسازی و ساخت جاده قدیم مازندران حجاری شده‌است. این نقش برجسته در بستری مستطیل شکل، آراسته به اشعاری در قاب‌های سجاده‌ای دیده می‌شود. در این تصویر ناصرالدین شاه سوار بر اسب در وسط و ده تن از ملازمین کشوری و لشکری ملبس به پوشاک رسمی «سرداری» که در ترنج‌های نزدیک به سر هر یک از آن‌ها معرفی شده‌اند و در دو سوی او به نمایش درآمده، دیده می‌شوند. در دورادور نقش برجسته که حدود ۸ متر طول و ۴ متر ارتفاع دارد، کتیبه‌های حجاری شده در قاب‌هایی تعبیه شدند که شامل چند بیت شعر در مدح ناصرالدین شاه، سختی عبور و مرور راه لاریجان و فرمان شاه در خصوص تعمیر و مرمت آن است. در وسط نقش و زیر سم اسب ناصرالدین شاه عبارت “عمل کمترین علی اکبر فی سنه ۱۲۹۵” و در بالای سر افرادی که نقش آن‌ها حک شده، القاب یا سمت آنان با قلم ریز و خط شکسته نقر شده‌است. بالای سر ناصرالدین شاه این عبارت؛ تمثال بی‌مثال همایونی و بالای سر ده نفر از درباریان عبارت.

نواب وجیه الله میرزا

مقرب الخاقان آجودان مخصوص (رضاخان اقبال السلطنه عکاس باشی)

وزیر فواید (حسنعلی خان امیرنظام گروسی)

جناب سپهسالار اعظم (میرزاحسین خان سپهسالار)

جناب آقا (میرزا یوسف خان مستوفی الممالک)

آقای نایب السلطنه (کامران میرزا)

اعتضادالسلطنه (علیقلی میرزا)

جناب عضدالملك قوانلو (علیرضاخان)

جناب امین الممالک (علی خان)

مقرب الخاقان مهدیقلی خان (مجدالدوله) نوشته شده‌است.

از جاده فعلی هراز، نسبت به این اثر تاریخی دیدی وجود ندارد چرا که پشت تونل وانا (تونل طویلی بعد از روستای بایجان و قبل از منطقه امیری در مسیر آمل به تهران) قرار دارد. امروزه ساده‌ترین راه دسترسی به آن حرکت پیاده از جبهه جنوبی تونل وانا به سمت شمال پس از گذر از رودخانه و با حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی است.

در خلال جنگ جهانی دوم توسط سربازان شوروی سابق بخشی از این اثر تاریخی به جهت تیراندازی این سربازان به آن از بین رفته‌است.