شهرستان آشتیان

• بخش مرکزی شهرستان آشتیان
  • دهستان گرکان
  • دهستان سیاوشان
  • دهستان مزرعه نو

شهر: آشتیان

این شهرستان از شمال به تفرش، از شمال شرق و شرق به قم، از جنوب شرق به شهرستان دلیجان، از جنوب غرب به اراک و از غرب به شهرستان فراهان محدود گشته است.

شهرستان آشتیان در مرکز استان مرکزی و شمال غربی شهرستان اراک قرار دارد. شهرستان آشتیان با جمعیت ۱۶٫۳۵۷ نفر و مساحتی در حدود ۱۲۳۹ کیلومترمربع کوچکترین شهرستان استان مرکزی است. آشتیان به لحاظ دارا بودن آب وهوای کوهستانی در فصل گرما آب و هوای بسیار مطبوع و خنکی دارد که به همراه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و امامزاده‌های متعدد همه ساله پذیرای انبوه مسافران از اقصی نقاط ایران می‌باشد.

شهرستان آشتیان از شهرستان‌های بسیار کهن ایران از متعلقات عراق عجم بوده و در ایران باستان جزء ماد سفلی یا ماد بزرگ بوده‌است که آیین زرتشتی داشته‌اند. آثار مادی در این شهرستان فراوان به چشم می‌خورد. اسامی اماکن آن ریشه اوستایی-پهلوی دارند. این اسامی، تعداد زیادی قلاع گبری و وجود آتشکده‌ها در این منطقه مانند (آتشکده فردجان و فراهان) ارتباط واژه آشتیان را با دین زرتشت قوی می‌سازد. این منطقه در زمان خلافت عمر توسط مالک بن عام اشعری فتح و مردم آن به دین اسلام گرویدند. در کتب جغرافیایی پس از اسلام این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال یا عراق عجم آمده‌است. بنا به تفسیر (دهگان) لغت آشتیان معرف معبد و قربانگاه است. کلمه آشتیان مرکب از دو جزء «یشت» به معنی پرستش، قربانی، دعا و سرود مذهبی و «یان» معرف مکان و جایگاه است. آشتیان در مختصرالبلدان و تاریخ قم ابرشتیجان آورده شده‌است و ابن فقیه آن را از متعلقات همدان ذکر نموده و صاحب تاریخ قم آن را از طسوجهای قم برشمرده است.

شهرستان آشتیان به سبب ارتفاع زیاد، دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. این شهر از لحاظ توپوگرافی در دامنه ارتفاعات کوه‌های مرکزی واقع شده و از جنوب به دشت فراهان و کویر میقان منتهی می‌شود. از ارتفاعات معروف آن می‌توان به کوه آشتیان، کوه رف قاسم کش، کوه کلاهه و کوه میرآب اشاره کرد.

زبان اصلی اهالی این شهرستان فارسی است، اما در گذشته زبان آشتیانی بوده که با گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده‌است اما گویش آشتیانی به عنوان یک گویش مستقل هنوز در میان مردم رواج دارد. البته زبان‌های خلجی (زیرشاخه‌ای از زبان‌های ترکی) و ترکی نیز در بعضی روستاهای آشتیان تکلم می‌شوند.

کشاورزی و دامپروری فعالیت غالب ساکنان این شهرستان را تشکیل می‌دهد. شهرستان اشتیان علاوه بر کشاورزی به نان‌های محلی خود معروف است که پایه بزرگی از اقتصاد این شهرستان کهن را شامل می‌شود از جمله سوغات شهرستان آشتیان می‌توان صابون، نان فطیر، نان شیرمال، نان کوله ولا، نان قرصه و گردو و بادام را نام برد. کارگاه‌های صابون‌سازی یکی از جاذبه‌های مهم اقتصاد سنتی این شهرستان محسوب می‌شوند.

• آشتیان
• بخش مرکزی شهرستان آشتیان
• فهرست شهرستان‌های ایران
• استان مرکزی