شبکه اجتماعی

اهمیت

تحلیل شبکه‌های اجتماعی (مرتبط با نظریه شبکه‌ها) به عنوان یک تکنیک کلیدی و مهم در جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، جغرافیا، روان‌شناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی زبان، علوم ارتباطات اجتماعی، دانش اطلاعات، مطالعات سازمانی، اقتصاد و زیست‌شناسی مدرن همانند یک موضوع محبوب در زمینه تفکر و مطالعه پدیدار شده‌است.

ریشه‌شناسی

بیش از یک سده است که در جوامع، از واژه «شبکهٔ اجتماعی» برای اشاره ضمنی به مجموعه روابط پیچیده میان افراد در سیستم‌های اجتماعی در تمامی مقیاس‌ها از روابط بین فردی گرفته تا بین‌المللی مورد استفاده می‌گیرد. جان آروندل بارنس در سال ۱۹۴۵ برای نخستین بار از اصطلاح قاعده‌مند برای مشخص کردن الگوهایی از رشته‌ها استفاده کرد که مفاهیم را مشخص می‌کنند و به صورت رایج از سوی عموم و دانشمندان علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد: گروه اجتماعی محدود (مانند: قبیله و خانواده) و طبقات اجتماعی (مانند: جنسیّت و قومیت).

دیدگاه احکام نظری و روش‌ها

تحلیل شبکه‌های اجتماعی از دید احکام نظری و روش‌ها و تحقیق‌های مربوط به آن از یک صنعت ضمنی به معبری تحلیلی برای پارادایمها تغییر یافته‌است. برهان‌های تحلیلی از کل گرفته تا جزء؛ از ساختار گرفته تا روابط و افراد، از اخلاق گرفته تا رفتار، همگی شبکه‌های سراسری را مورد بررسی قرار می‌دهند که در آنها، همه رشته‌ها شامل روابط ویژه‌ای در میان جمعیتِ تعریف شده‌اند یا شبکه‌های فردی را مورد بررسی قرار می‌دهند که شامل رشته‌هایی (مانند انجمن‌های خصوصی) است که افراد مشخصی آن‌ها را دارند.

گرایش‌های تحلیلی متعددی تحلیل شبکه‌های اجتماعی را تمیز می‌دهند: هیچ فرضی وجود ندارد که گروه‌ها، بلوک‌های بناکننده اجتماع هستند: این معبر برای مطالعه سیستم‌های اجتماعی با محدودیت کمتر باز است از اجتماعات غیر محلی گرفته تا لینک‌های درون وبگاه‌ها.

تحلیل شبکه‌های اجتماعی علاوه بر سروکار داشتن با اشخاص (افراد، سازمان‌ها، کشورها) به عنوان واحدهای گسسته تحلیل، بر چگونگی ساختار رشته‌ها که اشخاص و روابط میان آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد نیز تمرکز می‌کند.

برخلاف تحلیل‌هایی که بر این فرض استوارند که هنجارهای اجتماعی تعیین‌کننده رفتارها هستند، تحلیل شبکه‌های اجتماعی به بررسی وسعت اثرگذاری ساختار و ترکیب رشته‌ها بر هنجارها می‌پردازد.

تحلیل شبکه‌های اجتماعی چشم‌انداز متناوبی را ایجاد می‌کند که در آن خواص افراد نسبت به ارتباطات و رشته‌های میان آن‌ها در شبکه از اهمیت کمتری برخوردار است. این معبر ایجاد شده‌است تا برای توضیح بسیاری از پدیده‌های جهان واقعی مفید واقع شود، اما مجال کمتری برای نمایندگی‌های فردی باقی می‌گذارد تا توانمندی‌های فردیشان روی موفقیت اثرگذار باشد؛ زیرا بخش زیادی از این توانمندی‌ها درون ساختار شبکه باقی می‌ماند.

شکل یک شبکهٔ اجتماعی به تعیین میزان سودمندی شبکه برای افراد آن شبکه کمک می‌کند. به‌طور جزئی، شبکه‌های بسته برای اعضایشان نسبت به شبکه‌هایی که تعداد زیادی اتصالات ضعیف برای افراد خارج از شبکه اصلی دارند، فایده کمتری دارند. بیشتر شبکه‌های باز با اتصالات اجتماعی و رشته‌های ضعیف، شانس بیشتری برای دسترسی به ایده‌ها و دست‌آوردهای جدید نسبت به شبکه‌های بسته با رشته‌های طویل فراهم می‌آورد. به بیان دیگر گروهی از دوستان که تنها دارای ارتباط با یکدیگر هستند، اطلاعات و دست‌آوردهای یکسانی را به اشتراک می‌گذارند. اما گروهی از افراد که دارای ارتباط با بخش‌های اجتماعی دیگر هستند شانس بیشتری برای دسترسی به محدوده وسیعتری از اطلاعات دارند.

افراد برای دستیابی به موفقیت، بهتر است که با شبکه‌های گوناگونی ارتباط داشته باشند تا این که ارتباطات زیادی درون یک شبکه داشته باشند. به‌طور مشابه افراد می‌توانند اثرگذاری و ایفای نقش به عنوان واسطه در برقراری ارتباط بین دو شبکه که به هم متصل نیستند را تمرین کنند. (این کار پر کردن سوراخ‌های ساختاری نامیده می‌شود)

مدل انتشار مستقل

در این مدل کل شبکه اجتماعی به صورت یک گراف نمایش داده می‌شود که در آن رئوس نشان دهنده افراد و یال‌ها نشان دهنده ارتباط میان آن‌ها هستند. برخی از رأس‌ها به صورت پیش‌فرض فعال و بقیه غیرفعال هستند. وزن یال‌ها عددی میان صفر و یک است که نشان دهنده احتمال فعال شدن آن‌ها است. هرگاه رأسی مانند ${\displaystyle v}$

مدل حد آستانه خطی

در این مدل نیز مانند مدل انتشار مستقل، شبکه اجتماعی با یک گراف مدل می‌شود که افراد به صورت رأس و ارتباط میان افراد به صورت یال نمایش داده می‌شود. از طرفی هر رأس دارای دو وضعیت فعال و غیرفعال است. احتمال اثرگذاری فرد ${\displaystyle v}$

۱- در قدم t کل رئوسی که در قدم t-1 فعال بودند، به صورت فعال باقی خواهند ماند. ۲- رأس ${\displaystyle v}$

شبکه‌های اجتماعی برای بررسی چگونگی تأثیرات متقابل میان تشکیلات، توصیف بسیاری از اتصالات غیررسمی که مجریان را به یکدیگر متصل می‌کنند، نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند و در این زمینه‌ها نیز به خوبی برقراری ارتباطات فردی میان کارمندان در سازمان‌های مختلف عمل می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی نقش کلیدی در موفقیت‌های تجاری و پیشرفت‌های کاری ایفا می‌کنند. شبکه‌ها راه‌هایی را برای شرکت‌ها فراهم می‌کنند که اطلاعات جمع‌آوری کنند، از رقابت بپرهیزند و حتی برای تنظیم قیمت‌ها و سیاست‌ها با هم تبانی کنند.