سیاحت‌نامه اولیا چلبی

سیاحت‌نامهٔ اولیا چلبی کتابی است از جهانگرد معروف عثمانی، اولیا چلبی، که در آن حاصل ۴۰ سال سفرش را در سرزمین‌های امپراتوری عثمانی و سرزمین‌های اطراف آن در ۱۰ جلد به رشتهٔ تحریر درآورده‌است.

سیاحت‌نامه در سال‌های حکومت امپراتوری عثمانی در حدود سال ۱۶۴۰ م نوشته شد و طبق نظر کارشناسان، طولانی‌ترین کتاب در حوزهٔ سفر و گردشگری محسوب می‌شود.

سیاحت‌نامه مهم‌ترین و مفصل‌ترین سفرنامه‌ای است که در دورهٔ عثمانی در نیمهٔ دوم قرن ۱۱ هجری نوشته شده و حاوی خاطرات سفر نویسنده از سرزمین‌های وسیعی است که آن زمان در اختیار دولت عثمانی و بعضاً خارج از سلطهٔ آن دولت بوده‌است.

چلبی قرن‌ها قبل، سفر خود را از استانبول با نوشتن خصوصیات این شهر شامل ساختمان‌ها، بازارها، رسوم و فرهنگ آن آغاز کرد. چلبی به تمام آناتولی، خاورمیانه، قفقاز، سودان، صحرای عرب تا شمال حبشه، روم اروپایی، آلبانی، رومانی، مجارستان، وین، آلمان، هلند، بوسنی و هرزگوین، جنوب روسیه، و تمامی سرزمین‌های عرب سفر کرد.

این اثر ارزشمند بارها به ترکی عثمانی و لاتین چاپ شده و بخش کوتاهی از آن، که به تبریز و شهرهای اطراف آن اختصاص دارد و مربوط به سال ۱۰۵۰ هـ. ق است، توسط حاج حسین نخجوانی به فارسی ترجمه و منتشر شده‌است.

مهم‌ترین نسخهٔ خطی موجود از این کتاب در چهار جلد در موزهٔ توپکاپی استانبول نگهداری می‌شود.