سان رستم

به دلیل عدم وجود هرگونه کتیبه، نقوش تزئینی و نیز عدم اشاره به این اثر در منابع تاریخی قدمت آن هنوز مشخص نشده است. به همین دلیل به دوره‌های مختلفی مانند ماد، هخامنشی،‌ سلوکی،‌ اشکانی و حتی ساسانی نسبت داده شده‌است. اطلس تاریخ ایران از ابتدا تا اسلام این بنا را به دوران مادها منسوب کرده‌است.

مردم این منطقه که از لک هستند، این اثر را با نام سان رستم می‌شناسند. سان در زبان کردی و گویش لکی به معنای سنگ است و این واژه «سنگ رستم» معنا می‌دهد. البته نمی‌توان آن را به رستم قهرمان شاهنامه نسبت داد.

گوردخمۀ سان رستم مانند اغلب گوردخمه‌ها درون کوه کنده نشده، بلکه به شکل اتاقی درون قطعه سنگ بزرگی کنده شده‌است. همچنین برخلاف گوردخمه‌های دیگر، سان رستم ارتفاعی از زمین ندارد. تنها گوردخمۀ دیگری که مشابه با سان رستم ساخته شده‌است، گوردخمۀ برد عاشقان در روستای مله‌دیزگه از توابع بخش مرکزی شهرستان سرپل ذهاب است.

اتاق گوردخمۀ‌ سان رستم دارای ورودی بوده و شیارهایی تزیینی در سقف آن وجود دارد. سقف اتاق اصلی گوردخمه دارای قوس است. همچنین کف اتاق ۲۰ سانتیمتر از کف ورودی پایین‌تر است. در درون اتاق، مکانی خاص برای قرار دادن جسد تعبیه نشده‌است.

به رغم ثبت این بنا در فهرست میراث ملی ایران، هیچ محافظتی از آن صورت نگرفته‌است. بر روی دیواره‌های بنا یادگاری و شعارهای انتخاباتی و بازرگانی نوشته شده‌است. همچنین برخی از افراد به داخل آن رفته و آتش روشن کرده‌اند که سبب سیاه شدن دیواره‌ها شده‌است.

• گوردخمه سرخ ده
• دکان داود
• گوردخمه صحنه
• گوردخمه اسحاق‌وند
• برد عاشقان
• غار قلعه جوق
• گوردخمه قیزقاپان در استان سلیمانیه