زبان سانسکریت
سانسکریت یا سَنسکریت (saṃskṛtam संस्कृतम्) زبان باستانی مردم هندوستان و زبان دینی مذاهب هندوییسم، بودیسم و جاینیسم می‌باشد که از دیدگاه زبان‌شناسی با زبان پارسی باستان ، هم‌ریشه است و زبان سانسکریت؛ از خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی به‌حساب می‌آید. نسک ارجمند وداها به این زبان است. در دورهٔ نوین دانش سانسکریت کمک بسیاری به خوانش نبشته‌های این دو زبان باستانی کرده‌است. سانسکریت یکی از زبانهای رسمی ایالت اوتاراکند هند است. ویکی‌پدیا نسخه سانسکریت دارد که در سال ۲۰۰۳ راه‌اندازی شده است.
| سانسکریت | |
|---|---|
| संस्कृतम् saṃskṛtam | |
کلمهٔ سنسکریت (Sanskrit) نوشته شده به خط دیواناگری. | |
| بیان | [ˈsɐ̃skr̩tɐm] ( شنیدن) |
| منطقه | هند بزرگ |
هندواروپایی
| |
| خط بومی ندارد. به دیواناگری، خطوط با ریشه براهمی و یا خط لاتین نوشته می شود. | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  هند, اوتاراکندیکی از بیست و دو زبان برنامه‌ریزی‌شده هند |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | sa |
| ایزو ۲–۶۳۹ | san |
| ایزو ۳–۶۳۹ | san |
بن و ریشه‌شناسی
واژهٔ سانسکریت از واژهٔ «سامس‌کَرْتَه» (خودساخته) مشتق شده و به معنی خودسازه است. این واژه بعدها معنی «فرهنگی» به خود گرفت و زبان سانکریت (سانسکریت واک) به معنی زبان فرهنگ بالا استفاده شد. به این زبان اصطلاحاً دِوا باگا نیز گفته می‌شود که به معنی «زبان خدایان» است.
سانسکریتِ وِدایی
متن‌های این زبان به سالهای ۱۵۰۰–۱۲۰۰ پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد.
سانسکریت کلاسیک
متونی است که به هزاره‌های پس از میلاد و ۱۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
اهمیت زبان سانسکریت
زبان سانسکریت تا قرن هجدهم ناشناخته بود در این زمان استعمارگران انگلیسی که در هند به‌سر می‌بردند در منطقه گجرات و رود سند متوجه شدند که تشابه آوایی و واژگان بین زبان این منطقه با زبانهای اروپایی وجود دارد و در این خصوص بیشتر تحقیق کردند و اعلام کردند که سانسکریت زبانی کهن و خواهر زبانهای آرین است. بعدها معلوم شد که واژگانی از این زبان در همهٔ زبانهای شبه‌قاره وجود دارد و با زبان پارسی باستان مشابهت‌هایی وجود دارد؛ مثلاً واژگانی مانند: آواز - خاکی - خیمه -دروازه - درست - درگاه - دربار - دستور - دل - دلیر- پنج اب - روز - روزنامه - رهنامه - روغن - زور - سرخ - شاه - پادشاه - شکر - شمشیر- کمر- بازو- شوروا- صوفی - درویش - جشن - فرمان - فرار- گرم - میر - مهربان - ناودان - نماز (نمزته) - نمک - نیک - واپس - جوان- آهو - ابرو - استر - انبه - بازو (بهو) -ایزد- بور - بهره - پاره - پا - لنگ - پنج - پند - تار - جمشید- خاموش - چرم - چلو - داس - دختر - خوب - رام - رنگ - دیبا - دود (عود) -زار- ستون - شترنگ - شرتا (باد)- سومه نات- شالی - طاووس - فلفل- کافور - کر - کف - گاری - گرگ - لیمو - ماهی - مرد - زن - مزد - مست - نه - مه - به به (بهجه) ماست - ماه - میدان - میان - میز - نارگیل - ناو - نیلوفر - هزار - نمد - هفت - هشت - هسته - یاسمن/جاسمین/- یوغ/یوگ -، تارا (ستاره)- مهرو… با اختلافاتی در آوا، در بیشتر زبان‌ها وجود دارد. در هند زبان سانسکریت بیشتر به خط برهمی نوشته می‌شد، اما امروزه زبان سانسکریت به خط دیواناگری نوشته می‌شود که خط رسمی زبان هندی است. دولت هند اخیراً توجه مهمی به رسمی کردن این زبان در تمام هندوستان نشان داده‌است. البته این توجه دولت ناریندرا مودی و خانم اسمرتی ایرانی وزیر علوم و منابع انسانی با واکنش‌های منفی نیز روبرو شده‌است.
مکان زبان مادری
در روستاها و مکان‌های زیر زبان مادری مردم سانسکریت است:
- Mattur in کارناتاکا
- Mohad, District: Narasinhpur, Madhya Pradesh
- Jhiri, District: Rajgadh, مادایا پرادش
- Kaperan, District: Bundi, Rajasthan
- Khada, District: Banswada, Rajasthan
- Ganoda, District: Banswada, راجستان
- Bawali, District: Bagapat, Uttar Pradesh
- Shyamsundarpur, District: Kendujhar, اوریسا
- * عددها در سانسکریت ار ۱ تا ۱۰
- éka- اِکا
- dva- دوا
- tri- تری‌یِنی
- catúr- چاتور
- páñcan- پانچان
- ṣáṣ- سس
- saptán- سبتان
- aṣṭá- اَشتا
- návan- نَوَن
- dáśan- دَشَن
زبان سانسکریت در عصر جدید
سانسکریت ۱۴هزار گویش‌ور دارد.
نیایش ها و مراسم
سانسکریت زبان مقدس سنت‌های متفاوت هندو، بودایی و جین است. و هنگام عبادت در معبد های هندو بودیسم نوار و مهایانا و بودیسم تبتی مورد استفاده قرار می گیرد.
ادبیات و هنر
از استقلال هند در ۱۹۴۷ میلادی بیش از ۳،۰۰۰ اثر چاپ شده است. آکادمی ساهیتیا از سال ۱۹۶۷ هر سال یک جایزه به خلاقانه ترین اثر سانسکریت اهدا کرده است.
رسانه
از ۱۹۴۷ یک برنامه رادیوی ملی به نام رادیوی همه هند پخش می‌شود. کانال تلوزیون ملی دی دی ساعت ۶:۵۵ خبر روزانه به سانسکریت پخش می کند. این برنامه ها از طریق اینترنت هم در دسترس هستند.
مدارس و وضعیت معاصر
ساسکریت از زمان‌های باستانی در هند در مدارس تدریس می شده است. نخستین دانشگاه سانسکریت دانشگاه سانسکریت سامپورنانند در ۱۷۹۱ بود که در شهر واراناسی تاسیس شده بود. سانسکریت در هند ۵۰۰۰ مدرسه سنتی و ۱۴۰۰۰ مدرسه عادی دارد.
در غرب
دانشگاه سنت جیمز جونیور در لندن سانسکریت را به عنوان برنامه درسی خود دارد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Banerji, Suresh (1971). A companion to Sanskrit literature: spanning a period of over three thousand years, containing brief accounts of authors, works, characters, technical terms, geographical names, myths, legends, and twelve appendices. p. 672. ISBN 978-81-208-0063-2.
- ↑ «Sanskrit is second official language in Uttarakhand». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ بهمن ۱۳۹۳.
- ↑ "This village speaks gods language – India – The Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. 2005-08-13. Retrieved 2012-04-05.
- ↑ "Sanskrit boulevard". Hindustan Times. 2008-09-20. Archived from the original on 6 June 2011. Retrieved 2012-04-05.
- ↑ Chitrapurmath.net بایگانی‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine Thehindu.com
- ↑ "Orissa's Sasana village – home to Sanskrit pundits!!". Allvoices.com. 2010-04-09. Archived from the original on 13 February 2012. Retrieved 2012-04-05.
پیوند به بیرون
- جستجوگر دو لغت‌نامهٔ سانسکریت-انگلیسی و انگلیسی-سانسکریت
- مستند تمدنی گم‌شده و به‌سرقت‌رفته و مرکز زبان سانسکریت ویدئو در یوتیوب
- الفبای سانسکریت/دیواناگری [۱]
- جدال در هند بر سر زبان سانسکریت * زبان سانسکریت در دانشنامهٔ ایرانیکا
- Jiroft, Fabuleuse Decouverte en Iran, Dossiers Archeologica 287, October 2003.
- Yousef Mazidzadeh, Jiroft earliest oriental civilization (2004).
- O. White Muscarella, Jiroft and “Jiroft-Aratta”: A Review Article of Yousef Madjidzadeh, Jiroft: The Earliest Oriental Civilization, Bulletin of the Asia Institute 15 (2005) 173-198.
- Andrew Lawler, Ancient Writing or Modern Fakery?, Science ۳ اوت ۲۰۰۷: Vol. 317. no. 5838, pp. ۵۸۸ – ۵۸۹.
- Andrew Lawler, Iranian Dig Opens Window on New Civilization, Science 2۱ مه ۲۰۰۴: Vol. 304. no. 5674, pp. ۱۰۹۶–۱۰۹۷.
- M.R. Maheri The Early Civilizations Of Kerman (تمدّن‌های نخستینِ کرمان), Markaze Kerman Shenasaee (2000), 1st edition, ISBN 964-6487-21-1
- Jiroft and “Jiroft-Aratta” A Review Article of Yousef Madjidzadeh
- Jiroft civilization
- فرهنگ اوستایی-انگلیسی
- خودآموز خط اوستایی بایگانی‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۰۵ توسط Wayback Machine (به فارسی)