زبانهای فینی
زبانهای فینی یا بالتوفینی شاخهای از خانواده زبان اورالی هستند که در پیرامون دریای بالتیک، عمدتاً در فنلاند و استونی، توسط حدود ۷ میلیون نفر مردم فینی گفتگو میشوند.
| فینی | |
|---|---|
| بالتوفینی | |
| اقوام: | مردمان بالتوفینی |
| پراکنش: | شمال فنواسکاندیا، استونی، شمال غرب روسیه، در گذشته در لتونی |
| تبار: | اورالی
|
| نیا: | نیافینی |
| زیرگروهها: |
فینی شمالی
استونیایی شرقی–ووتی
لیوونیایی (مرده)
|
| گلاتولوگ | finn1317 |
بهطور سنتی هشت زبان فینی شناخته شدهاست. نمایندگان مدرن خانواده زبان فنلاندی و استونیایی هستند که زبان رسمی کشورهای مادری آنها است. سایر زبانهای فینی در منطقه دریای بالتیک اینگریایی و ووتی، در اینگریا در کناره خلیج فنلاند صحبت میشوند؛ و زبان لیوونیایی که زمانی در اطراف خلیج ریگا صحبت میشدهاست. زبانهای دورتر شمالی کارلیایی، لودیک و وپس در منطقه دریاچه اونگا و لادوگا هستند.
علاوه بر این، از دهه ۱۹۹۰، تعدادی از گروههای اقلیت فینیزبان ظهور کردهاند که به دنبال به رسمیت شناختن به عنوان زبانهای متمایز هستند و زبانهایی با استاندارد ادبی جداگانه را ایجاد کردهاند. کارلین شمالی، کارلین تور و لیوی-کارلین نشان دهنده سه گویش اصلی کارلین هستند، که قبلاً تنها یک زبان شفاهی بود. زبان وورو و ستو (نوادگان مدرن استونیایی جنوبی) در جنوب شرقی استونی صحبت میشوند و پیش از آن گویشهای استونیایی بودند. گویشهای مینکیلی و کون در شمال سوئد و نروژ صحبت میشوند و وضعیت قانونی زبانهای اقلیتهای مستقل را دارند. این زبانها قبلاً به گویشهای فنلاندی شناخته شده بودند و دارای فهم متقابل هستند.
زبانهای کوچکتر در معرض خطر قرار دارند. آخرین سخنوری که زبان مادریاش لیوونیایی بود در سال ۲۰۱۳ فوت کرد، و تنها در حدود دوازده نفر با زبان مادری ووتی باقی ماندهاست. صرفنظر از این، حتی برای این زبانها، شکلدادن به زبان استاندارد و آموزش در آن ادامه دارد.
زبانها
زبانهای فینی یک زنجیره گویشی با چندین مرز جدایی واضح را میسازند و به همین دلیل گاه به جای زبانها، از عنوان گویشهای فینی استفاده میشود. از مهمترین زبانهای این خانواده عبارتند از:
| زبان | شمار گویشوران | منطقه جغرافیایی |
|---|---|---|
| لیوونیایی | مرده به عنوان زبان نخست | لتونی |
| وورو-ستو | ۵۰٬۰۰۰ | استونی، روسیه |
| استونیایی | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | بیشتر در استونی |
| ووتی | ۲۰ | روسیه |
| فنلاندی | ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ | بیشتر در فنلاند |
| اینگریایی | ۲۰۰ | روسیه |
| کارلیایی | ۳۰٬۰۰۰ | فنلاند، روسیه |
| لیوی | ۲۵٬۰۰۰ | فنلاند، روسیه |
| وپس | ۵٬۰۰۰ | روسیه |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Finnic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ "Itämerensuomen seuraava etymologinen sanakirja" (PDF). Sanoista kirjakieliin. Juhlakirja Kaisa Häkkiselle 17. marraskuuta 2010. Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Vol. 259. 2010. ISSN 0355-0230.
- ↑ مردم فینیک در بریتانیکا Encyclopædia
- ↑ Pajusalu, Karl (2009). "The reforming of the Southern Finnic language area" (pdf). Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 258. ISSN 0355-0230. Retrieved 2015-03-03.
- ↑ Laakso, Johanna (2001). "The Finnic languages: Typology and contact". In Dahl, Ö.; Koptjevskaja-Tamm, M. (eds.). The Circum-Baltic languages. Vol. Volume I: Past and Present. Amsterdam: John Benjamins.
- ↑ Viitso, Tiit-Rein (1998). "Fennic". In Abondolo, Daniel (ed.). Uralic languages. Routledge.
پیوند به بیرون
- Salminen, Tapani A. "Problems in the taxonomy of the Uralic languages in the light of modern comparative studies". Helsinki.
- Schalin, J. (ed.). "Lexicon of Early Indo-European loanwords preserved in Finnish".
- Swadesh list for Finnic languages (from Wiktionary's "Swadesh-list appendix".)