زبان‌های خویسان

این زبان‌ها عمدتاً در نواحی بیابانی کالاهاری در کشورهای نامیبیا و بوتسوانا تکلم می‌شوند. با این‌حال دو اقلیت دیگر در نقاطی بسیار دورتر نیز به این زبان‌ها تکلم می‌کنند. یکی یک اقلیت چهل هزار نفری در کشور تانزانیا و دیگری یک منطقه کوچک در سواحل کشور آنگولا. مهمترین زبان این خانواده زبان خوئه‌خوئه است که حدود ۲۵۰٬۰۰۰ تن در نامیبیا به آن تکلم می‌کنند. زبان سانداوه نیز در تانزانیا ۴۰٬۰۰۰تن گویشور دارد.

مهمترین ویژگی این زبان‌ها که آن‌ها در زمینه زبان‌شناسی ویژه آواشناسی منحصر بفرد آن است. در این زبان نوعی از واج‌ها وجود دارد که به همخوان کلیک است. همخوان‌های کلیک در این زبان‌ها حروف بی‌صدایی هستند که از الگوهای آواشناسی و خروج اصوات در سایر زبان‌ها پیروی نمی‌کنند. آواهایی مانند صدای بیرون راندن هوا از لای دندان‌ها یا سوت در آن‌ها وجود دارد. این خصیصه با میزان کمتر در برخی زبان‌های جوامع دیگر بویژه در آفریقا و میان زبان‌های بومی استرالیا نیز ثبت شده‌است.

• زبان‌های بانتو
• زبان خوسایی

• Barnard، A. (۱۹۸۸) 'Kinship، language and production: a conjectural history of Khoisan social structure'، Africa: Journal of the International African Institute ۵۸ (۱)، ۲۹–۵۰
• Gerrit Dimmendaal (۲۰۰۸) "Language Ecology and Linguistic Diversity on the African Continent"، in Language and Linguistics Compass ۲/