زارچ

دکتر «غلامرضا محمدی»، شاعر و از ادیبان و فرهیختگان استان یزد، متخلص به کویر در غزلواره‌ای این شهر را چنین توصیف کرده‌است:

بس دیده‌ام وفا و صداقت به شهر زارچ * از دیرباز کرده‌ام عادت به شهر زارچ

شهر از شماست، شهرِ شما مردمان خوب * افزون کند خدای عنایت به شهر زارچ

خوبان شهر، لالهٔ رخ و سرو قامتند * دل می‌بَرند از من و طاقت به شهر زارچ

...

شاعران دیگری نیز این شهر را چنین توصیف کرده‌اند:

زارچ شهری که زادگاهِ من است * دوست می‌دارمش مرا وطن است

بوی خاکش و بوی کاهگلش * بهتر از بوی نافهٔ خُتَن است

شهر زال و سِکَندَرَش خوانند * بله این شهر اینقدرکهن است

شیعهٔ دینند مردم اینجا * شهر من در پناه بوالحسن است

عده‌ای پیروان زرتشتند * شهر ایزد نه جای اهرمن است

...

عده‌ای از عالمان بر این باورند که یکی از سرداران سپاه حضرت مهدی در هنگام ظهور از این خطه می‌باشد.

طولانی‌ترین قنات زندهٔ جهان که به ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده‌است قنات زارچ می‌باشد. که بیش از ۷۰ کیلومتر طول دارد

در گذشته در مرگز شهر زارچ قلعه‌ای ۳ طبقه وجود داشت که از نظر معماری در سطح کشور بی‌نظیر یا کم نظیر بوده‌است ولی همچون بسیاری نقاط دیگر به دلیل ارزیابی و تشخیص نادرست برخی مسئولان وقت و همراهی یا سکوت مردم تخریب شده و بجای آن پارکی احداث گردید.

شهر شاهدیه و اشکذر یکی از شهرهای هم‌جوار زارچ می‌باشند.

از روحانیون و سادات زارچ می‌توان علاوه بر

آیت الله حاج شیخ محمد رحیمی زا!رچی

آیت الله حاج شیخ میرزا حسن ابو ترابی

آیت الله حاج شیخ محمدرضا بحرینی

آیت الله حاج شیخ علیبمان بحرینی

حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی

حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمد دعایی

حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد دعایی

به حجت الاسلام والمسلمین حاج سید حسن مرتضوی زارچ

و فرزند مرحومش حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمد کاظم مرتضوی زارچ اشاره کرد.

و از مرحوم حاج شیخ حسن بحرینی فعال اقتصادی یاد کرد.که با تلاش‌ها و مجاهدت‌های او پس از احداث اولین چاه عمیق برق به شهر زارچ رسید. از دیگر مشاهیر و اسطوره‌های زارچ ملا علی اکبر زارچی {نواده ملا زین الدین بزرگ} عارف الهی که داری کرامات بسیاری بوده‌است. از دیگر نوادگان ملا زین الدین، سلطان الذاکرین ملا غلامرضا ترابی (۱۲۶۴–۱۳۵۴) ه‍.ش می‌باشد که مؤسس حسینیه بزرگ بقیةالله الاعظم سرچشمه زارچ بوده و در ساخت آب انبار و مسجد و کتابخانه و عمران و آبادی شهر و رفاه مردم شهر سرچشمه و زارچ اهتمام می‌ورزید می‌باشد.

• وبگاه شهرداری زارچ
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران، ۱۳۸۳.

• جمعیت مبشّران امید