ریزلوله

ریزلوله (به انگلیسی: microtubule) یا میکروتوبول یکی از اجزای چارچوب یاخته می‌باشند. ریزلوله‌ها لوله‌هایی توخالی، از جنس پروتئین هستند. این لوله‌ها به قطر ۲۵ نانومتر و در طول‌های مختلف از ۲۰۰ نانومتر تا ۲۵ میکرومتر هستند. پروتئین اصلی سازندهٔ ساختار ریزلوله‌ها توبولین است.

ریزلوله‌ها به عنوان اجزای ساختاری یاخته‌ها در بسیاری از کارهای آنها مانند رشتمان، تقسیم سیتوپلاسم و جابه جایی و ترابری ریزکیسه‌ها شرکت می‌کنند.

بسیاری از اجزای یاخته نیز از جنس ریزلوله‌ها هستند مانند: دوک تقسیم، میانک‌ها و… کافنده تنها در یاخته‌های گیاهی، جانوری و تک یاخته ای‌ها وجود دارند. باکتری‌ها کافنده تن ندارند. کافنده تن‌ها را در حکم کیسه‌های خودکشی یا نارنجک درون یاخته ای می‌نامند که تخریب غشای آن می‌تواند موجب تجزیه مواد و اجزای درون یاخته و در نتیجه کافنده تن‌ها از غشا و سیتوزول حاوی آنزیم‌های مختلف تشکیل شده‌است. چهار نوع کافنده تن در نظر گرفته می‌شود که یکمی کافنده تن اولیه (نخستین) و سه تای بعدی کافنده تن ثانویه (دومین) خوانده می‌شوند.

نقش‌های کافنده تن: گوارش درون یاخته ای: مواد گوناگون به روش‌های درشت خواری و اتوفاژی به کافنده تن‌ها می‌رسند. گوارش آنها توسط آنزیم‌های کافنده تنی و درون آنها صورت می‌گیرد و مواد حاصل از گوارش با عبور از غشای کافنده تن به سیتوزول می‌رسند و مسیر سوخت و ساز خود را می‌گذرانند.

گوارش برون یاخته ای: برای مثال یاخته‌های استخوان خوار (استئوکلاستها) که در مغز زرد استخوان قرار دارند با آزاد کردن آبکافت کننده‌های کافنده تنی موجب تخریب یاخته‌های استخوانی می‌شوند.

دخالت در تمایز یاخته ای و از بین بردن اندامک‌ها

دخالت در پدیده اتولیز و مبارزه با فقر غذایی

دخالت در ایمنی یاخته‌ها: کافنده تن‌ها باکتری‌ها و ویروس‌های وارد شده به یاخته را توسط آنزیم‌های خود تخریب می‌کند و از بین می‌برد. تجمع مواد سمی از جمله جیوه در کافنده تن‌ها

کافنده تن‌های گیاهی با داشتن آنزیم‌های مختلف از جمله آلفا آمیلاز، نوکلئازها در گوارش درون یاخته ای و برون یاخته ای و فرایندهای رشد و نمو دخالت دارند.

ساختمان ریزلوله‌ها: ریزلوله‌ها بزرگترین رشته اسکلت یاخته ای هستند و از دو نوع پروتئین توبولین(Tubulin) آلفا و بتا ساخته شده‌اند. یک ریزلوله از ۱۳ پروتوفیلامنت(Protofilament) موازی ساخته شده که هر کدام به صورت دو زنجیره آلفا و بتا می‌باشد (یک مولکول توبولین آلفا و یک مولکول توبولین بتا). این ۱۳ پروتوفیلامنت در هم پیچیده‌اند تا یک ریزلوله با مرکز خالی ایجاد شود. هم‌چنین تعداد زیادی از پروتئین‌های دیگر جهت تنظیم تجمع و عدم تجمع ریزلوله‌ها، به آنها پیوسته‌اند.