رقص‌های مازندرانی

دُروم یا دورون در زبان مازندرانی به معنی دور گرفتن و چرخیدن است. این نوع رقص، ویژه غرب استان مازندران و منطقه کجور (نور و نوشهر) و کلارستاق (چالوس و کلاردشت) است که به نحو شورانگیز و پرهیجان و پرتحرک، با حرکات موزون حماسی گونه ی دست جمعی جوانان در مراسم عروسی همراه با سازهای سرنا و دسرکوتن و غَرنِه (امروزه بیشتر به همراه اُرگ) اجرا می شود. این رقص در گذشته یک رقص پهلوانی محسوب میشده است که قبل و بعد از مسابقات کشتی لوچو توسط کشتی گیران و تماشاگران انجام میشده است.

به گفته فریده یوسفی زیرابی رقص دروم دروم در جامعه کشاورزی معمولا در جشن خرمن برگزار می شود. جشن شکرگزاری از نعمت و برکتی است که خداوند به کشاورزان اعطا نموده است.

رقص دروم معمولا در مزارع و پس از برداشت محصول برگزار می شود و مردم دور هم جمع می شوند و جوانان و پهلوانان روستا برای شادی و مبارزه و زور آزمایی و گرفتن هدایا در این مراسم شرکت می کنند. در رقص دروم دروم که بصورت دست جمعی و چرخشی است دست ها و پا ها به نماد شکرگزاریاز خداوند و برداشت محصول به آسمان بلند می شود. پس از رقص دروم دروم جوانان برای زور آزمایی کشتی محلی و بومی لوچو را برگزار می کنند. موسیقی دروم دروم سرنای مازندرانی به همراه دست دایره یا دهل است که برخی از ساز دوسرکوتن نیز استفاده می کنند و جمعیت در همراهی ساز دست می زنند. رقص دروم دروم در آیین عروس بران (سوار کردن عروس بر اسب) نیز برگزار می شود که حالتی نمادین دارد و مردم برای همه جوانان و نوعروسان آرزوی خوشبختی می کنند. در رقص دروم احساسات مردانگی موج می زند که ریتم خاص آن را دارای نظم و حرکات آن کاملا هدفمند انتخاب و کنترل شده است.

خصوصیات رقص دروم

در شهرهای غربی مازندران این رقص مرسوم است و بیشتر در مراسم جشن و شادی مردم این رقص را بر پا می کنند و یا در مواقعی که مردم از کار روزمره فارغ شده و روزهای تعطیل به دور جنگل و چمنزار گرد هم جمع می شوند و این رقص سنتی که بسیار پرتحرک و شاد می باشد را انجام می دهند و لحظات شادی را برای تماشاچی فراهم می کنند. این رقص که انجام آن به بدنی آماده و ورزیده نیاز دارد شاید به نظر ساده باشد اما در عمل فرد متوجه می شود که حتی اگر ورزشکار هم باشد نمی‌تواند بیشتر از پنج دقیقه آن را انجام دهد. این رقص که حرکات آن بسیار نمادین و اسطوره ای می باشد در حدود چند صد سال در یوش، بلده، نور، چمستان، ناتل، رویان، کجور، کندلوس، مرزن آباد، فشکور، دلیر، الیت، تبرسسو، لاهو، الیکا، چالوس و کلاردشت به چشم خورده است و احتمال می رود که مکان اصلی به وجود آمدن این رقص در این مناطق باشد. در این رقص که فرد اول با پریدن شروع به رقص می کند همراه با حرکات هماهنگ و موزون دست و پا بوده که البته تمام این پریدنها و حرکات موزون با سفت کردن عضلات همراه است به طوری که تا پایان رقص عضلات فرد رقاص سفت و سخت باقی میماند و دشواری این رقص هم به این دلیل است. این پریدنها با موسیقی بسیار حائز اهمیت است. در این رقص هر بیننده ای متوجه می شود که که دروم شبیه به حرکات ورزشی و حتی سخت تر از آن است.

علت ایجاد رقص دروم

چون مازندران در گذشته توسط سایر اقوام مهاجم مورد تهاجم بوده به این دلیل همیشه نیاز داشته که افراد جوان منطقه آمادگی بدنی کامل داشته باشند به همین دلیل کشتی های پهلوانی می گرفتند، این کشتی های پهلوانی که هنوز هم در مازندران مرسوم است و ما امروزه به نام لوچو locho و چک چیشت و میس میسی آن را می شناسیم. در دوره های گذشته، قبل از مراسم کشتی شروع به رقصیدن می کردند چون این رقص ها با موسیقی هایی همچون طبل، نی و دو سر کتن(doo sar keten) (دو سر کتن یک آلت موسیقی ضربی و سنتی است به این شکل که قیافه ای شبیه به دنبک دارد با این تفاوت که پایه آن به صورت لوزی در زمین کاشته می شود و بر سر آن که صفحه آن است ضربه می زنند) برگزار می شود که همکار جلب تماشاچی برای کشتی را انجام میدهد و هم نرمشی برای کشتی گیران که بعد از رقص شروع به کشتی پهلوانی می کردند که این رقص قبل کشتی برای به رخ کشیدن قدرت زور و بازو نسبت به فرد مقابل است و بعد از پایان یافتن کشتی، پیروزی فرد پیروز را با موسیقی خاص پیروزی جشن می گرفتند و فرد پیروز شروع به رقص می کرد تا قدرت خود را به دیگران ثابت کند که در ادامه جمعیت دور او با هم، هم راستا شده و شروع به رقص می کردند، اینگونه بود که هم وحدت می شدند و نوعی وحدت در پیروزی و جنگ را از قبل تمرین می کردند و از طرف دیگر همیشه سر حال و قبراق آماده دفاع از مرز وبوم خود بودند. در مراسم عروسی نیز این رقص را بر پا می کنند با این تفاوت که دو فرد کشتی گیرنده پدر و پسر می باشند که معمولاً پدر خود را به خاطر پسر زمین میزند تا پسر پیروز شود و رقصیدن را شروع کند که این کار پدر باعث می شود دختران جوان که نظاره گر این رقص هستند مرد مورد نظر خود را بیابند و با انداختن گلی در همان مراسم به طرف فرد پیروز که پهلوان آن معرکه خوانده می شود تمایل خود را به پسر نشان می دهند که اگر پسر به رقصیدن ادامه داد یعنی او نیز آن دختر را در نظر دارد و این گونه ابراز عشق میکند که با این حرکت در مراسم رقص پهلوانی افراد خانواده به خواستگاری دختر می‌رفتند، این رقص که در هر مراسم عروسی بر پا می شد خود مراسم عروسی دیگری را فراهم میکرد. رقص پهلوانی دروم در هر موقعیتی معنای خاص آن موقعیت را می گرفت مثلاً در مراسم عزا اگر فرد فوت شده جوان ناکامی باشد بر سر قبر او مراسم رقص را با موسیقی محزون بر پا می کنند که بسیار ناراحت کننده است چون نوعی تضاد به وجود می آید و مردم را به یاد روزهای شادی که با آن جوان سپری کرده اند می اندازد و گریه و زاری می کردند.

چَکهِ‌سِما یا چکه‌سماع یا لاک‌سری‌سما گونه‌ای از رقص‌های محلی است که خاستگاه آن بیشتر استان مازندران می‌باشد. این‌گونه از رقص رایج‌ترین گونه در مازندران است که اغلب در مراسم محلی و جشن‌ها برگزار می‌گردد. سازی که در این گونه از رقص نواخته می‌شود بیشتر لوازمی همچون دیگ، ماهیتابه و لگن می‌باشد. چکه‌سما را بیشتر رقصی زنانه می‌دانند ولی در بین مردان نیز به صورت پراکنده رواج دارد.

خصوصیات رقص چکه سما

چکه‌سما رقصی تند محسوب می‌شود که با حرکات شدید در بدن و لرزش اندام که با دست زدن همراه شده انجام می‌شود. این رقص بیشتر به تنهایی یا با حضور دو نفر انجام می‌شود ولی در بعضی مواقع دسته جمعی نیز انجام می‌شود. در حالت رقص جمعی حرکات رقصنده‌ها با هم ارتباطی نداشته و منظم نخواهد بود.

گونه‌ای دیگر از چکه‌سما که با نام دستمال‌سما شناخته می‌شود نیز وجود دارد که تفاوت آن در این است که ابن رقص با دستمالی در دست انجام می‌شود.

جشن خرمن یکی از جشن های سنتی مازندران است که مردان شرکت کننده در آن به اجرای برنامه های آیینی چون سرنانوازی، خرمن کوبی(جینگا)، شکرگزاری و نیایش و رقص خرمن می پردازند. در جشن خرمن افراد و شالیکاران با پوشش و لباس های محلی در کنار خرمن کوبی، به خواندن آواهای محلی با موسیقی مرتبط با جشن می پردازند.

رقص دُهُل زایشی تلفیقی از حرکات نمایشی بومی با محوریت موسیقی مازندرانی با دُهُل است.

رقص محلی بینج سما (رقص برنج) که برگرفته از رسوم شالیکاری است که در استان مازندران انجام می گیرد.

این رقص یک رقص نمایشی و تلفیقی از حرکات نمایشی و کشتی لوچو می باشد که معمولاً در مراسمات عروسی انجام می پذیرد.

چو سما یا رقص چوب یکی از رقص های رایج در غرب مازندران می باشد که در منطقه کجور(نور و کجور) و کلارستاق (چالوس و کلاردشت) انجام می گیرد و رقصنده با استفاده از چوب به انجام حرکات نمایشی موزون می پردازد.

• فرهنگ طبری
• مراسم محلی درمازندران
• مردم تبری
• رقص
• چکه‌سما
• دروم (تکدست)

• چکه‌سما در فرهنگ لغات مازندرانی