کلر دی‌اکسید

دی‌اکسید کلر یا کلرین دی اکساید (به انگلیسی: Chlorine dioxide) یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۲۴۸۷۰ است. شکل ظاهری این ترکیب، گاز قرمز و زرد است که با افزایش غلظت پررنگ تر می‌شود. کلرین دی اکساید کاملاً در آب محلول بوده و حلالیت آن تابع فشار و دما می‌باشد. حساسیت گاز کلرین دی اکساید به فشار و دما مانع تولید انبوه و انتقال آن می‌گردد. به این دلیل این ماده بایستی در محل مورد نظر تولید و مصرف گردد. [۱]

کلر دی‌اکسید
نام‌گذاری آیوپاک Chlorine dioxide
دیگر نام‌ها Chlorine(IV) oxide Chloryl
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۱۰۰۴۹-۰۴-۴
پاب‌کم	۲۴۸۷۰
کم‌اسپایدر	۲۳۲۵۱
UNII	8061YMS4RM
شمارهٔ ئی‌سی	233-162-8
MeSH	Chlorine+dioxide
ChEBI	CHEBI:29415
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	FO3000000
مرجع جی‌ملین	1265
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1 Image 2
SMILES O=[Cl]=O O=Cl[O]
InChI InChI=1S/ClO2/c2-۱–۳ Key: OSVXSBDYLRYLIG-UHFFFAOYSA-N InChI=1/ClO2/c2-۱–۳ Key: OSVXSBDYLRYLIG-UHFFFAOYAC
خصوصیات
فرمول مولکولی	Cl۱O۲
جرم مولی	۶۷٫۴۵ g mol
شکل ظاهری	Yellow to reddish gas
بوی	Acrid
چگالی	2.757 g dm
دمای ذوب	−۵۹ درجه سلسیوس (−۷۴ درجه فارنهایت؛ ۲۱۴ کلوین)
دمای جوش	۱۱ درجه سلسیوس (۵۲ درجه فارنهایت؛ ۲۸۴ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	8 g dm (at 20 °C)
انحلال‌پذیری	soluble in alkaline and سولفوریک اسید solutions
اسیدی (pKa)	3.0(5)
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد S298	257.22 J K mol
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfH298	104.60 kJ/mol
خطرات
MSDS	ICSC 0127
شاخص ئی‌یو	۰۱۷-۰۲۶-۰۰-۳
طبقه‌بندی ئی‌یو	O T+ C N
کدهای ایمنی	R۶, R۸, R۲۶, R۳۴, R50
شماره‌های نگهداری	(S1/2), S۲۳, S26, S۲۸, S36/37/39, S۳۸, S45, S61
لوزی آتش	OX
LD50	292 mg/kg (oral, rat)
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
N (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

کشف کلرین دی اکساید معمولاً به سر هامفری دیوی، شیمیدان معروف انگلیسی، که در اوایل سال ۱۸۰۰ میلادی نتایج مربوط به واکنش میان کلرات پتاسیم و اسید سولفریک را گزارش نموده نسبت داده می‌شود. [۲]

اولین کاربرد موفقیت‌آمیز کلرین دی اکساید برای کنترل بو و طعم آب آشامیدنی در شهر نیاگارا در سال ۱۹۴۴ منجر به کاررد آن در بسیاری از تأسیسات مشابه گردید. طی سال‌های بعد از این کاربرد، محققین متعدد به بررسی و مطالعه تأثیر کلرین دی اکساید در نابودسازی میکروبها در مقایسه با کلرین اقدام نمودند. [۳]

کلرین دای اکساید به‌طور فزاینده جهت کنترل رشد میکروبی در صنایع مختلف نظیر صنایع شیر و لبنیات، نوشابه سازی، چوب و کاغذ، فرآوری مواد غذایی، کشتارگاه‌های صنعتی، تأسیسات تصفیه و تهیه آب آشامیدنی، و واحدهای تصفیه و بهسازی پساب‌های شهری و صنعتی به دلیل تأثیر قابل توجه این ترکیب در تخریب و حذف ترکیبات خطرناک نظیر فنل‌ها، سولفیدها، سیانیدها، تیوسولفات‌ها و مرکاپتان‌ها مورد استفاده قرار دارد. همچنین کاربرد این ماده به عنوان میکروب کش مؤثر در استخراج و بهره‌برداری از چاه‌های نفت و گاز بسیار موفقیت‌آمیز بوده‌است. [۴]