دکتر (عنوان)

نوع افتخاری دکترا که شخصیت جایزه ای داراست، بدون هیچگونه پیش شرط تحصیلاتی یا نوشتن رساله، از طرف دانشگاه‌ها به خاطر زحمات، پشتکار و غیره به اشخاص «نمونه» اعطاء می‌گردد. افتخاری بودن دکترا می‌بایستی در مدارک، امضاء و شناسه‌های دیگر دقیقاً مشخص کرد. در این رابطه اغلب از مخفف .Dr. h. c استفاده می‌شود (Dr. honoris causa). مشخص نکردن دکترای افتخاری طبق قوانین مدنی هر کشوری جرم محسوب می‌شود.

در قوانین مدنی یا دانشگاهی بسیاری کشورها آمده که مدرک دکترا در صورت ارتکاب جرم و سوء پیشینه دار شدن شخص، به وسیلهٔ هیئت ویژه دانشگاه مربوطه پس گرفته و بی‌اعتبار اعلام می‌شود. تجربه نشان می‌دهد که در رابطه با بی‌اعتبار شدن مدارک دکترا، در انتها دادگاه‌ها تصمیم می‌گیرند.

عنوان دکتر در سراسر جهان بین مردم از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است. به این خاطر بسیاری سازمانهای شبه آکادمیکی ولی در حقیقت تجاری یا دانشگاه‌های گمنام و برخی غیررسمی در برابر مبلغ معینی مدرک دکترا صادر می‌کنند. مؤسسه آمریکایی Miami Life Development Church و، و، و تعدادی از صدها سازمان فروشنده مدارک دکترای فاقد ارزش هستند که در برابر مبلغ ناچیزی در حد ۱۰۰ الی ۲۵۰ دلار مدرک دکترا می‌فروشند. اینگونه مدارک در چند کشور انگشت شمار جعلی محسوب نمی‌شوند ولی در ایران و اکثر کشورهای اروپایی از دید قانون ممنوع بوده، جعلی محسوب می‌شوند و دارنده تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.

امروزه حتی در سایت حراجی ئی‌بی نیز مدارک «دکترا» حراج می‌شوند که مطلقاً فاقد هرگونه ارزشی هستند.

امروزه بررسی و ارزیابی رساله‌های دکترای اشخاص نامدار در بسیاری کشورها ی غربی رایج شده‌است. به عنوان مثال در چند سال گذشته تارنمای آلمانی "ورونی پلاگ" صدها رساله دکترای دولت مردان و زنان، بزرگان علمی، فرهنگی و اقتصادی آلمان را مورد کاوش و ارزیابی قرار داده و در نتیجه در تعداد قابل توجهی از آن‌ها موارد غیرقانونی سنگین کشف کرده که عامل بی‌اعتبار اعلام شدن این مدارک توسط دانشگاه مربوطه گشته. مردم اروپا اینگونه مدارک دکترا را به تمسخر "ctrl c, ctrl v" (کاپی/پست) می‌نامند. وزیر دفاع سابق آلمان "Karl-Theodor zu Guttenberg"، نماینده مجلس آلمان "بیژن جیرسرایی"، وزیر فرهنگ سابق آلمان "Annette Schavan" از این قبیل هستند.

در ایتالیا طبق قانون مصوبه ۲۰۰۴ م دانش‌آموخته گان دانشگاه را دکتر (دوتوره / Dottore) خطاب می‌کنند. مدرک کارشناس «dottore»، مدرک کارشناس ارشد «dottore magistrale» و مدرک دکترای رایج و قابل مقایسه با کشورهای دیگر جهان را «dottorato di ricerca» می‌نامند. دانش‌آموخته گان دوران قبل از این قانون که دوره‌های دانشگاهی آنان ۴ تا ۵ ساله بوده می‌توانند طبق روال قدیم خود را «dottore magistrale» بنامند. ر ک ← Bologna Process

کلمه‌های دکترین و دکتر (عنوان) که لقبی دانشگاهی است، با اینکه ریشه بسیار دور و مشترک در زبان لاتین دارا هستند، در معنای علمی یا مصرف عمومی در زبان‌ها، هیج ربطی با یکدیگر ندارند. به این خاطر گویش رایج «دوکتُرین» در فارسی اشتباه است.

• لغت‌نامه دهخدا
• تاریخ مدرک دکترا. دانشگاه مارتین لوتر شهر هاله/ آلمان