دولومیت (کانی)
ماده معدنی دولومیت با فرمول شیمیایی CaMg(CO۳)۲ در سه جهت رخ کامل غیر قائمه دارد. بیشتر دولومیت‌ها به رنگ‌های خاکستری مایل به کرم و سفید مایل به خاکستری یافت می‌شوند ولی برخی با رنگ‌های دیگری مانند سفید، زرد، سبز و سیاه هم دیده شده‌اند. این کانی دارای وزن مخصوص ۶/۲ گرم بر سانتیمتر مکعب، سختی آن ۴–۵/۳ و دارای جلای شیشه‌ای یا مرواریدی می‌باشد. عناصر تشکیل‌دهنده دولومیت عمدتاً اکسید منیزیم (MgO) و آهک (CaO) می‌باشد ولی ممکن است عناصر دیگری چون اکسیدهای آهن، سدیم و پتاسیم نیز در ساختمان آنها یافت شود. این کانی حاوی ۴/۳۰٪ (CaO)، ۹۲/۲۱ ٪ ،(MgO) و ۷/۴۷٪ (CO۲) می‌باشد. دولومیت به صورت لایه‌های عظیم با ضخامت‌های چند ده فوتی یافت می‌شود. آنها حدود ۱۵٪ پوسته زمین را می‌سازند و به مقدار زیاد در تمام نقاط دنیا یافت شده‌اند و به عنوان یکی از اجزای رایج سنگ‌های رسوبی شناخته می‌شوند. سنگ‌های حاوی دولومیت را با همان نام دولومیت یا سنگ آهک دولومیتی می‌شناسند. کانی‌های کربناته شامل کلسیت، آراگونیت، دولومیت می‌باشد. شاید هیچ ماده معدنی دیگری، مصارفی را که سنگ آهک و دولومیت دارند، نداشته باشد. سنگ‌های کربناته به خاطر خواص فیزیکی خود پایه‌های اساسی صنعت مصالح ساختمانی را تشکیل می‌دهند و از بدو تمدن بشری مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز مصارف این سنگها رو به افزایش است. سنگ‌های کربناته ۵۰٪ مخازن نفت و گاز دنیا و۹۵٪ مخازن نفت و گاز ایران را شامل می‌شوند. رسوبات کربناته از کلسیت (کم یا پرمنیزیم) یا آراگونیت و مقداری نیز دولومیت، پیریت و کوارتز، تشکیل شده‌اند.
| دولومیت | |
|---|---|
دولومیت (سفید) بر روی طلق | |
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | Carbonate minerals |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | CaMg(CO3)2 |
| دسته‌بندی شرونتس-نیکل | 5.AB.۱۰ |
| دستگاه بلوری | دستگاه بلوری تریگونال |
| رده بلوری | تریگونال (۳) H-M symbol: (۳) |
| گروه فضایی | R۳ |
| ساختار بلوری | a = 4.8012(1), c = ۱۶٫۰۰۲ [Å]; Z = ۳ |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | سفید، خاکستری تا صورتی |
| رَخ | Perfect on {10۱1}، رخ تریگونال |
| Tenacity | شکننده |
| سختی موس | ۳٫۵ تا ۴ |
| رنگ خاکه | سفید |
| وزن مخصوص | ۲٫۸۴–۲٫۸۶ |
| ویژگی‌های ظاهری | تک‌محوری (-) |
| ضریب شکست | nω = ۱٫۶۷۹–۱٫۶۸۱ nε = ۱٫۵۰۰ |
| دوشکستی | δ = ۰٫۱۷۹–۰٫۱۸۱ |
| انحلال‌پذیری | انحلال‌پذیری ضعیف در محلول رقیق هیدروکلریک اسید |
| منابع | |
کلسیت
کلسیت کم منیزیم دارای کمتر از ۴٪ مول MgCO۳ و کلسیت پرمنیزیم دارای بیش از ۴٪ مول MgCO۳ ¬(۱۹–۱۱٪ درصد مول) می‌باشند.
آراگونیت
آراگونیت منیزیم کمی دارد و به جای آن استرانسیوم می‌تواند جانشین شود. از لحاظ پایداری کلسیت کم منیزیم پایدارتر از کلسیت پرمنیزیم و کلسیت پرمنیزیم پایدارتر از آراگونیت می‌باشد.
کاربردهای دولومیت
- ساخت شیشه
- برای ذوب و تصفیه آهن
- ساخت بتن
- برای رشد گیاه و از بین بردن اسیدیته خاک
- به عنوان سنگ ساختمانی
نوشتارهای وابسته
منابع
- ↑ Deer, W. A. , R. A. Howie and J. Zussman (1966) An Introduction to the Rock Forming Minerals, Longman, pp. 489–493. شابک ۰−۵۸۲−۴۴۲۱۰−۹.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۸-۰۴-۰۹ توسط Wayback Machine. Handbook of Mineralogy. (PDF). Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۰۸-۲۷ توسط Wayback Machine. Webmineral. Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۱۱-۱۸ توسط Wayback Machine. Mindat.org. Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Krauskopf, Konrad Bates; Bird, Dennis K. (1995). Introduction to geochemistry (3rd ed.). Newyork: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-035820-1. Archived from the original on 2017-02-26.