دوسگ‌دندان
دوسگ‌دندان یا دیساینودونت‌یا (نام علمی: Dicynodontia) یک فروراسته منقرض‌شده و گیاه‌خوار از راسته ددکمانان است که از اواسط دوره پرمین تا اواخر دوره تریاس می‌زیستند. بیشتر دیساینودونت‌ها دارای منقاری شبیه به منقار دایناسورهای سه‌شاخ‌چهره در جلوی دهان و دو دندان عاج‌مانند در دو طرف دهان بودند. این جانوران موفق‌ترین هم‌کمانان غیر پستاندار تاریخ محسوب می‌شوند و تا کنون ۷۰ سرده از آن‌ها در سراسر جهان کشف و توصیف شده‌است. تنوع اندازه در گونه‌های این فروراسته بسیار زیاد بود و از گونه‌هایی به کوچکی موش تا گونه‌هایی به بزرگی فیل در میان آن‌ها وجود داشتند.
| دوسگ‌دندان | |
|---|---|
| دوراسودندان نقب‌زن از نخستین و کوچک‌ترین دیساینودونت‌ها | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| بالاشاخه: | دوم‌دهانیان |
| شاخه: | طنابداران |
| زیرشاخه: | مهره‌داران |
| فروشاخه: | آرواره‌داران |
| بالارده: | چهاراندامان |
| رده: | هم‌کمانان |
| راسته: | ددکاوان |
| زیرراسته: | ناهنجاردندان |
تاریخ تکاملی
دوسگ‌دندان‌ها در اواسط دوره پرمین پدیدار شدند و به سرعت در سراسر ابرقاره پانگه‌آ گسترش یافتند. دوسگ‌دندان‌ها رایج‌ترین گیاه‌خواران پرمین پسین بودند و از معدود ددکمانانی بودند که از رویداد انقراض پرمین-تریاس جان سالم به در بردند. موفقیت دیساینودونت‌ها در تریاس پیشین نیز ادامه یافت اما از تریاس میانی احتمالاً به دلیل تغییر اقلیم و ظهور گروه‌های جدیدی از شاه‌خزندگان (مانند دایناسورها) که نسبت به دوسگ‌دندان‌ها برتری داشتند از تنوع این جانوران به تدریج کاسته شد و نسل آن‌ها در اواخر تریاس پسین از میان رفت و دایناسورها جایگزینشان شدند.
درخت تبارزایی
| Dicynodontia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||