خانوک

با توجه به سنگ‌های قبوری که رو به بیت‌المقدس در شهر خانوک یافت می‌شود، می‌توان گفت: قدمت تاریخی این شهر به قبل از اسلام بازمی‌گردد. همچنین برخی از بقایا و آثار ساختمان‌های قدیمی مانند تکایاو مسجد جامع شهر و… نشان‌دهندهٔ قدمت بلند تاریخی این شهر است. در برخی منابع تاریخی اینچنین آمده: «... وجود قبرستان‌های قدیمی که به قبرستانهای (گبری) معروف است وکشف سنگ نوشته‌های قدیمی، موید قدمت تاریخی خانوک است و حتی بر اساس نبشته‌های بعضی از سنگ‌ها که نشانگر عمران وابادانی شهر بوده، قدمت خانوک را به قبل از اسلام می‌رساند. از آثار تاریخی خانوک می‌توان به باقی‌مانده آثار قلعه‌ها در بالای کوهی در جوار قنات اشاره نمود حمام قدیمی و آسیاب آبی گواه عمران وآبادانی شهر خانوک در قدیم است.

خانوک (اِخ) دهی است از دهستان حتکن بخش زرند شهرستان کرمان. واقع در۲۵ هزارگزی خاوری زرند و ۱۸ هزارگزی شمال راه فرعی زرند - کرمان، ناحیه‌ای است کوهستانی و سردسیر. دارای ۸۷۴ تن سکنه که شیعی مذهب و فارسی زبانند. این ده از قنات و چشمه مشروب می‌شود؛ و محصولاتش غلات و میوه جات است. اهالی بکشاورزی گذران می‌کنند. صنایع دستی آن‌ها قالی بافی با نقشه‌است. راه آنجا فرعی می‌باشد. این ده مولد برق کوچکی دارد. (فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۸).

درمورد وجه تسمیه شهر خانوک براساس مدارکی که وجود دارد و آنچه دراذهان وگفتار مردم گفته می‌شود، می‌توان گفت: واژهٔ خانوک به معنای «چشمه سار» یا جایی که چشمه آب زیاد دارد، آمده‌است و از ترکیب دو عبارت «خان» به معنی چشمه وصفت «وک» به عنوان پسوند-نسبت-که به دنبال آن آمده، می‌باشد. در خانوک طوایف و خانواده‌های سرشناس بسیاری وجود دارد که می‌توان به برخی از آن‌ها همچون، خانواده‌ها و فامیل‌های منصوری، انصاری، عرب‌نژاد، اسدی، مهدوی نام برد.

از هنرهای دستی شهر خانوک که در گذشته رایج بوده، می‌توان به صنعت کفش وگیوه وتخت کفش اشاره نمود. بهترین کفشی که در خانوک تولید می‌شده به نام اجیده‌ای معروف بوده و همچنین پارچه بافی پنبه پاک کنی ونخ ریسی وبافت پارچه‌ای به نام کرباس و چادرشب نیز از هنرهای دستی قدیم خانوک به‌شمار می‌رفت. قالی بافی یکی دیگر از هنرهای مردمان این منطقه بوده که هنوز هم برخی از خانواده‌ها به این امر مبادرت می‌ورزند.

خانوک شهری کوهستانی با آب و هوای سردسیری و ارتفاع ۱۵۵۵متر از سطح دریا در فاصله ۶۵ کیلومتری استان کرمان قرار دارد. مساحت حریم شهر خانوک شانزده میلیون ششصد و شش هزار متر مربع است که جمعیتی بیش از ۴۰۰۰ نفر را در خود جای داده‌است. فرآورده‌های عمدهٔ کشاورزی در گذشته گندم وصیفی‌جات بوده‌است، امروزه علاوه بر پسته، انار نیز از محصولات عمدهٔ این منطقه‌است. قلعه‌ای که آثار آن بربالای کوهی در جوار قنات خانوک وجود دارد و به استناد گفته هایی-که سینه به سینه از نیاکان به ارث رسیده-راهی امن نیز برای دسترسی به آب قنات در زیر زمین و در دل کوه حفر و به درون قلعه راه داشته‌است. این قنات موجب سرسبزی و منبع آبرسانی به باغات و صحرای بزرگ خانوک است. عمدهٔ کشاورزی مردمان این شهر از ناحیهٔ آب این قنات اداره می‌شود.

• بختیاری، سعید (۱۳۸۳ خورشیدی)، اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، شابک شابک: &#۸۲۰۶;ISBN ۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱&#۸۲۰۷;
• شهرداری خانوک

• ماجرای عجیب شناسایی دو شهید گمنام دفاع مقدس/ آزمایش DNA همه چیز را اثبات کرد فرهنگ نیوز