جام حذفی فوتبال ایران
جام حذفی فوتبال ایران نام مسابقات حذفی فوتبال در ایران است که پیش از سال ۱۳۵۷ جام پهلوی نام داشت. این جام در بزرگداشت و یادبود آزادسازی خرمشهر با عنوان «یادوارهٔ آزادسازی خرمشهر» برگزار می‌شود، به همین مناسبت بازی پایانی این مسابقات تا سال ۹۷ در ورزشگاه نفت و گاز اروندان شهر خرمشهر نیز برگزار می‌شد.
| سال بنیانگذاری | ۱۳۵۵ (۴۶ سال) |
|---|---|
| منطقه | ایران |
| شمار تیم‌های حاضر | ۶۵ تیم |
| قهرمان کنونی | نساجی مازندران (اولین قهرمانی) |
| موفق‌ترین باشگاه | استقلال (۷ قهرمانی) |
| پخش تلویزیونی | شبکه سه شبکه ورزش شبکه شما شبکه جام جم ۲ شبکه جام جم ۳ شبکه‌های استانی |
| وبگاه | hazfi-cup.com |
 جام حذفی فوتبال ایران ۰۲–۱۴۰۱ | |
تیم استقلال با ۷ قهرمانی و ۶ نایب‌قهرمانی در این مسابقات، پرافتخارترین تیم این جام محسوب می‌شود.
هم‌اکنون فدراسیون فوتبال ایران این جام را به صورت تک‌حذفی و تک‌بازی برگزار می‌کند و یکی از سهمیه‌های اصلی ایران در لیگ قهرمانان آسیا به قهرمان جام حذفی تعلق می‌گیرد. قهرمان جام حذفی، نمایندهٔ اصلی فوتبال ایران در لیگ قهرمانان آسیا است و تنها با برگزاری شش مسابقه هر تیمی می‌تواند مستقیماً به آسیا صعود کند. از سال ۱۳۵۵ تا کنون ۳۵ دوره از مسابقات جام حذفی برگزار شده‌است و ۱۵ تیم قهرمانی در این جام را تجربه کرده‌اند.
پیشینه
مسابقات جام حذفی ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۵۵ و در دورهٔ ریاست کامبیز آتابای بر فدراسیون فوتبال ایران برگزار شد. در ابتدا این رقابت‌ها به «جام پهلوی» معروف بود و پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با نام «جام حذفی» برگزار شد. تیم ملوان بندرانزلی با برتری ۴−۱ برابر تراکتورسازی تبریز در فینال جام حذفی ۱۳۵۵، نخستین عنوان قهرمانی جام حذفی ایران را به خود اختصاص داد.
تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران یک دورهٔ دیگر از مسابقات حذفی به انجام رسید که با قهرمانی تاج تهران همراه بود. پس از آن به دلیل وقوع انقلاب و آغاز جنگ ایران و عراق مسابقات جام حذفی ایران برای ۸ سال (از ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۵) برگزار نشد.
در سال ۱۳۶۵ مسابقات جام حذفی دوباره از سر گرفته شد. از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ که لیگ سراسری فوتبال باشگاه‌های ایران وجود نداشت، جام حذفی تنها مسابقات سراسری و ملی ایران به‌شمار می‌رفت و قهرمان آن به مسابقات جام باشگاه‌های آسیا راه پیدا می‌کرد. با این حال پس از آغاز دوبارهٔ مسابقات لیگ سراسری در ایران و بنیانگذاری مسابقات جام برندگان جام آسیا توسط کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) در سال (۹۱–۱۹۹۰)، نحوهٔ مشخص شدن نمایندگان ایران در مسابقات آسیایی دگرگون شد؛ بدین ترتیب که قهرمان لیگ فوتبال ایران به قدیمی‌ترین و بالاترین سطح مسابقات جام قارهٔ آسیا با نام جام باشگاه‌های آسیا راه می‌یافت و قهرمان جام حذفی ایران راهی مسابقات جام برندگان جام آسیا می‌شد. ای‌اف‌سی (AFC) در فصل ۲۰۰۳−۲۰۰۲، تصمیم به انحلال مسابقات جام برندگان جام آسیا و سوپر جام آسیا گرفت. در پی این تصمیم، قهرمان مسابقات جام حذفی به رقابت‌هایی با نام لیگ قهرمانان آسیا راه می‌یافت که ادامه مسابقات جام باشگاه‌های آسیا بود. از آن پس، قهرمان جام حذفی ایران همواره یکی از نمایندگان فوتبال ایران در مسابقات لیگ قهرمانان آسیا بوده‌است و این موضوع، اهمیت ویژه‌ای را به مسابقات جام حذفی داده‌است.
دوره‌های جام حذفی
جدول زیر نشان دهنده دوره‌های برگزار شده جام حذفی به همراه تعداد تیم‌های حاضر در هر دوره، قهرمان آن دوره و تاریخ‌های آغاز و پایان هر دوره است. در بسیاری از دوره‌های جام حذفی بازی‌های فینال به صورت رفت و برگشتی انجام شد، در آن دوره‌های تاریخ پایان جام حذفی، تاریخ بازی برگشت فینال در نظر گرفته شده‌است. آخرین قهرمان این رقابت‌ها نساجی مازندران است که در تهران آلومینیوم اراک را با تک گل مهرداد عبدی با نتیجه ۱–۰ شکست داد
| دوره | فصل | تاریخ برگزاری | تیم‌ها | مرحله‌ها | مسابقات | قهرمان | منبع | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آغاز مرحله نخست | فینال | |||||||
| ۱ | ۱۳۵۵ | ۲۶ فروردین ۱۳۵۵ | ۳ دی ۱۳۵۵ | ۳۲ | ۵ | ۳۱ | ملوان بندرانزلی | |
| ۲ | ۵۷–۱۳۵۶ | ۱۳ آبان ۱۳۵۶ | ۱۲ تیر ۱۳۵۷ | ۳۲ | ۵ | ۳۱ | تاج تهران | |
| ۳ | ۱۳۶۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۶۶ | ملوان بندرانزلی | ||||
| ۴ | ۱۳۶۶ | ۱۳۶۶ | ۱۳۶۷ | پرسپولیس تهران | ||||
| ۵ | ۱۳۶۷−۶۸ | ۱۳۶۷ | ۱۳۶۸ | شاهین اهواز | ||||
| ۶ | ۱۳۶۹ | ۱۳۶۹ | ۲۶ اسفند ۱۳۶۹ | ملوان بندرانزلی | ||||
| ۷ | ۱۳۷۰−۷۱ | ۱۳۷۰ | ۱۳۷۱ | پرسپولیس تهران | ||||
| ۸ | ۱۳۷۲ | ۱۳۷۲ | ۱۳۷۳ | سایپا تهران | ||||
| ۹ | ۱۳۷۳ | ۱۳۷۳ | ۱۳۷۴ | بهمن کرج | ||||
| ۱۰ | ۱۳۷۴−۷۵ | ۱۳۷۴ | ۱۸ تیر ۱۳۷۵ | استقلال تهران | ||||
| ۱۱ | ۱۳۷۵−۷۶ | ۳ خرداد ۱۳۷۵ | ۲۹ شهریور ۱۳۷۶ | برق شیراز | ||||
| ۱۲ | ۱۳۷۷−۷۸ | ۱۳۷۷ | ۲۰ تیر ۱۳۷۸ | پرسپولیس تهران | ||||
| ۱۳ | ۱۳۷۸−۷۹ | ۲۴ آذر ۱۳۷۸ | ۲۷ خرداد ۱۳۷۹ | استقلال تهران | ||||
| ۱۴ | ۱۳۷۹−۸۰ | ۱۸ اسفند ۱۳۷۹ | ۲۴ تیر ۱۳۸۰ | فجرسپاسی شیراز | ||||
| ۱۵ | ۱۳۸۰−۸۱ | ۲۳ مهر ۱۳۸۰ | ۳۰ خرداد ۱۳۸۱ | استقلال تهران | ||||
| ۱۶ | ۱۳۸۱−۸۲ | ۲۳ مهر ۱۳۸۱ | ۱۹ تیر ۱۳۸۲ | ذوب‌آهن اصفهان | ||||
| ۱۷ | ۱۳۸۲−۸۳ | مرداد ۱۳۸۲ | ۱۷ تیر ۱۳۸۳ | سپاهان اصفهان | ||||
| ۱۸ | ۱۳۸۳−۸۴ | ۱۴ فروردین ۱۳۸۴ | ۲۴ تیر ۱۳۸۴ | صبا باتری تهران | ||||
| ۱۹ | ۱۳۸۴−۸۵ | ۳ آذر ۱۳۸۴ | ۳۱ شهریور ۱۳۸۵ | سپاهان اصفهان | ||||
| ۲۰ | ۱۳۸۵−۸۶ | ۱۰ آذر ۱۳۸۵ | ۲۶ خرداد ۱۳۸۶ | سپاهان اصفهان | ||||
| ۲۱ | ۱۳۸۶−۸۷ | ۲۳ مهر ۱۳۸۶ | ۲۷ خرداد ۱۳۸۷ | ۱۰۰ | ۸ | ۷۴ | استقلال تهران | |
| ۲۲ | ۱۳۸۷−۸۸ | ۱۸ مهر ۱۳۸۷ | ۱ خرداد ۱۳۸۸ | ۱۱۵ | ۸ | ۹۷ | ذوب‌آهن اصفهان | |
| ۲۳ | ۱۳۸۸−۸۹ | ۱۸ آبان ۱۳۸۸ | ۳ خرداد ۱۳۸۹ | ۱۱۵ | ۸ | ۱۱۵ | پرسپولیس تهران | |
| ۲۴ | ۱۳۸۹−۹۰ | ۲۵ شهریور ۱۳۸۹ | ۲۰ خرداد ۱۳۹۰ | ۷۹ | ۸ | ۷۹ | پرسپولیس تهران | |
| ۲۵ | ۱۳۹۰−۹۱ | ۲۱ شهریور ۱۳۹۰ | ۲۵ اسفند ۱۳۹۰ | ۱۰۰ | ۸ | ۹۹ | استقلال تهران | |
| ۲۶ | ۱۳۹۱−۹۲ | ۲۳ آذر ۱۳۹۱ | ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ | ۳۲ | ۵ | ۳۱ | سپاهان اصفهان | |
| ۲۷ | ۱۳۹۲−۹۳ | ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ | ۲۵ بهمن ۱۳۹۲ | ۱۰۳ | ۹ | ۷۸ | تراکتورسازی تبریز | |
| ۲۸ | ۱۳۹۳−۹۴ | ۱۰ شهریور ۱۳۹۳ | ۱۱ خرداد ۱۳۹۴ | ۱۰۲ | ۹ | ۷۸ | ذوب‌آهن اصفهان | |
| ۲۹ | ۱۳۹۴−۹۵ | ۵ شهریور ۱۳۹۴ | ۹ خرداد ۱۳۹۵ | ۸۰ | ۷ | ۷۸ | ذوب‌آهن اصفهان | |
| ۳۰ | ۱۳۹۵−۹۶ | ۲۲ شهریور ۱۳۹۵ | ۲ خرداد ۱۳۹۶ | ۹۴ | ۷ | ۵۲ | نفت تهران | |
| ۳۱ | ۱۳۹۶−۹۷ | ۱۶ مرداد ۱۳۹۶ | ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ | ۶۲ | ۷ | ۵۷ | استقلال تهران | |
| ۳۲ | ۱۳۹۷−۹۸ | ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ | ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ | ۶۲ | ۸ | ۵۶ | پرسپولیس تهران | |
| ۳۳ | ۱۳۹۸−۹۹ | ۱ شهریور ۱۳۹۸ | ۱۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۹۶ | ۸ | ۶۵ | تراکتور تبریز | |
| ۳۴ | ۱۳۹۹−۰۰ | ۳۰ دی ۱۳۹۹ | ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ | ۷۱ | ۹ | ۷۰ | فولاد خوزستان | |
| ۳۵ | ۱۴۰۰−۰۱ | ۱۸ مهر ۱۴۰۰ | ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ | ۹۶ | ۸ | نساجی مازندران | ||
برندگان و فینالیست‌ها
قهرمانی‌ها بر پایه تیم‌ها
| # | باشگاه | قهرمانی | نایب قهرمانی | قهرمانی‌ها | نایب قهرمانی‌ها |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | استقلال | ۷ | ۶ | ۱۳۹۶−۹۷ ۱۳۹۰−۹۱ ۱۳۸۶−۸۷ ۱۳۸۰−۸۱ ۱۳۷۸−۷۹ ۱۳۷۴−۷۵ ۵۷–۱۳۵۶ | ۱۳۹۹−۰۰ ۱۳۹۸−۹۹ ۹۵–۱۳۹۴ ۸۳–۱۳۸۲ ۷۸–۱۳۷۷ ۱۳۶۹ |
| ۲ | پرسپولیس | ۶ | ۲ | ۱۳۹۷−۹۸ ۱۳۸۹−۹۰ ۱۳۸۸−۸۹ ۱۳۷۷−۷۸ ۱۳۷۰−۷۱ ۱۳۶۶ | ۱۳۹۱−۹۲ ۸۵–۱۳۸۴ |
| ۳ | ذوب‌آهن | ۴ | ۱ | ۱۳۹۴−۹۵ ۱۳۹۳−۹۴ ۱۳۸۷−۸۸ ۱۳۸۱−۸۲ | ۱۳۷۹−۸۰ |
| ۴ | سپاهان | ۴ | ۰ | ۱۳۹۱−۹۲ ۱۳۸۵−۸۶ ۱۳۸۴−۸۵ ۱۳۸۲−۸۳ | − |
| ۵ | ملوان | ۳ | ۴ | ۱۳۶۹ ۱۳۶۵ ۱۳۵۵ | ۱۳۸۹−۹۰ ۷۱–۱۳۷۰ ۶۸–۱۳۶۷ ۱۳۶۶ |
| ۶ | تراکتور | ۲ | ۳ | ۱۳۹۸−۹۹ ۱۳۹۲−۹۳ | ۱۳۹۵−۹۶ ۱۳۷۳ ۱۳۵۵ |
| ۷ | بهمن | ۱ | ۲ | ۱۳۷۳ | ۷۹–۱۳۷۸ ۷۶–۱۳۷۵ |
| فجر سپاسی | ۱ | ۲ | ۱۳۷۹−۸۰ | ۸۲–۱۳۸۱ ۸۱–۱۳۸۰ | |
| ۹ | برق شیراز | ۱ | ۱ | ۱۳۷۵−۷۶ | ۷۵–۱۳۷۴ |
| صبای قم | ۱ | ۱ | ۱۳۸۳−۸۴ | ۱۳۸۵−۸۶ | |
| نفت تهران | ۱ | ۱ | ۱۳۹۵−۹۶ | ۱۳۹۳−۹۴ | |
| ۱۲ | شاهین اهواز | ۱ | ۰ | ۱۳۶۷−۶۸ | − |
| سایپا | ۱ | ۰ | ۱۳۷۲ | − | |
| فولاد خوزستان | ۱ | ۰ | ۱۳۹۹−۰۰ | − | |
| نساجی مازندران | ۱ | ۰ | ۱۴۰۰−۰۱ | − | |
| ۱۶ | داماش گیلان | ۰ | ۲ | − | ۱۳۹۷−۹۸ ۸۷–۱۳۸۶ |
| ۱۷ | هما | ۰ | ۱ | − | ۵۷–۱۳۵۶ |
| خیبر خرم‌آباد | ۰ | ۱ | − | ۱۳۶۵ | |
| جنوب اهواز | ۰ | ۱ | − | ۱۳۷۲ | |
| ابومسلم | ۰ | ۱ | − | ۱۳۸۳−۸۴ | |
| راه‌آهن | ۰ | ۱ | − | ۱۳۸۷−۸۸ | |
| گسترش فولاد | ۰ | ۱ | − | ۱۳۸۸−۸۹ | |
| شاهین بوشهر | ۰ | ۱ | − | ۱۳۹۰−۹۱ | |
| مس کرمان | ۰ | ۱ | − | ۱۳۹۲−۹۳ | |
| خونه به خونه | ۰ | ۱ | − | ۱۳۹۶−۹۷ | |
| آلومینیوم اراک | ۰ | ۱ | − | ۰۱–۱۴۰۰ |
منبع: رده‌بندی جام حذفی ایران
قهرمانی بر پایه شهر
| شهر | قهرمانی‌ها | باشگاه‌ها |
|---|---|---|
| تهران | ۱۶
| استقلال (۷)، پرسپولیس (۶)، صباباتری (۱)، نفت (۱)، سایپا (۱) |
| اصفهان | ۸
| ذوب‌آهن (۴)، سپاهان (۴) |
| بندر انزلی | ۳
| ملوان (۳) |
| اهواز | ۲
| شاهین اهواز (۱)، فولاد خوزستان (۱) |
| شیراز | ۲
| فجر سپاسی (۱)، برق شیراز (۱) |
| تبریز | ۲
| تراکتور (۲) |
| کرج | ۱
| بهمن (۱) |
| قائم‌شهر | ۱
| نساجی مازندران (۱) |
قهرمانی بر پایه استان
| استان | قهرمانی‌ها | باشگاه‌ها |
|---|---|---|
| تهران | ۱۷
| استقلال (۷)، پرسپولیس (۶)، صباباتری (۱)، نفت (۱)، سایپا (۱)، بهمن (۱) |
| اصفهان | ۸
| ذوب‌آهن (۴)، سپاهان (۴) |
| گیلان | ۳
| ملوان (۳) |
| فارس | ۲
| فجر سپاسی (۱)، برق شیراز (۱) |
| آذربایجان شرقی | ۲
| تراکتور (۲) |
| خوزستان | ۲
| شاهین اهواز (۱)، فولاد خوزستان (۱) |
| مازندران | ۱
| نساجی مازندران (۱) |
- توضیح: پیش از تشکیل استان البرز در سال ۱۳۸۹، کرج یکی از شهرهای استان تهران بود؛ بنابراین تیم بهمن کرج نیز در زمان قهرمانی یکی از نمایندگان استان تهران بوده‌است.
شگفتی‌های جام حذفی
اگرچه در تاریخ فوتبال بارها پیش آمده که یک تیم از لیگ سطح سوم و حتی سطح چهارم لیگ سراسری کشوری به فینال جام حذفی راه پیدا کند (برای نمونه نگاه کنید به فهرست فینال‌های جام حذفی آلمان یا جام حذفی فرانسه) یا حتی قهرمان شود (فصل ۸۳–۱۹۸۲ جام حذفی لهستان، فصل ۲۰۱۲–۲۰۱۳ جام حذفی اتریش یا فصل ۱۹۹۹–۲۰۰۰ در جام حذفی مراکش) اما در جام حذفی ایران داماش گیلان برای دومین بار در سال ۹۸–۱۳۹۷ به عنوان یک تیم از لیگ سطح سوم فوتبال کشور (لیگ دسته دوم) موفق به حضور در فینال شد. همچنین در فصل ۱۳۹۶−۹۷ نیز باشگاه فوتبال خونه به خونه بابل در حالی که در لیگ آزادگان (دسته یک) بازی می‌کرد، به فینال راه یافت که به نایب قهرمانی رسید.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «سازمان لیگ تأیید کرد؛ فینال جام حذفی در خرمشهر». ایسنا. ۲۸ فروردین ۱۳۹۷.
- ↑ «رونمایی از کاپ جام حذفی در خرمشهر». ورزش سه. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۷.
- ↑ «فینال جام حذفی ۱۳ اردیبهشت ماه در خرمشهر برگزار می‌شود». سایت رسمی برنامه نود. ۲۸ فروردین ۱۳۹۷.
- ↑ «خرمشهر میزبان فینال جام حذفی». سایت رسمی برنامه نود. ۵ بهمن ۱۳۹۴.
- ↑ «ساکت: فینال جام حذفی برای همیشه در خرمشهر برگزار می‌شود». سایت رسمی برنامه نود. ۸ خرداد ۱۳۹۵.
- ↑ «استقلال برای هفتمین بار قهرمان جام‌حذفی ایران شد». همشهری آنلاین. ۲۰۱۸-۰۵-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۰۸.
- ↑ «استقلال، العین، الهلال و الدحیل در گروه مرگ/ تقابل دوبارهٔ پرسپولیس و السد». ایسنا. ۱ آذر ۱۳۹۷.
- ↑ «استقلال تهران قهرمان جام حذفی ایران شد». دویچه‌وله فارسی. ۳ می ۲۰۱۸.
- ↑ محمد تقوی (۲۱ دسامبر ۲۰۱۶). «استقلال ناکام بزرگ جام حذفی». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «لیست قهرمانان جام حذفی فوتبال ایران». وبگاه جام حذفی. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۴.
- ↑ «اولین قهرمان جام حذفی ایران». وبگاه گل. ۲۳ دسامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «اولین دوره جام حذفی 1355». takhtejamshidcup.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۱.
- ↑ «HAMSHAHRI (Persian Daily)». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۷.
- ↑ «Minnows in Cup Finals». بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۹ مرداد ۱۳۹۸.