تناسب (ریاضیات)

در این مدل تناسب کمیت‌ها بر روی یکدیگر نوشته می‌شوند و با افزایش یک کمیت سایر کمیتها بایک نسبت ثابت افزایش می‌یابند و چون همه به یک نوع تغییر می‌کنند اصطلاحاً می گوئیم رابطه مستقیم دارند.

• یک قانون منطقی در این نوع تناسب حکمفرماست؛ «هرچه A بیشتر شود، B نیز بیشتر می‌شود» یا بعبارتی داده‌ها با هم رابطهٔ مستقیم دارند.
• مقداری به بزرگی ${\displaystyle a}$
  واحد از A که رابطه‌ای بامقداری به بزرگی ${\displaystyle b}$
  واحد از B دارد، داده می‌شود.
• مطلوب است مقدار ${\displaystyle x}$
  از واحد B که همان رابطه را با مقدار ${\displaystyle c}$
  از رابطهٔ A دارد.

حل

تناسب ساده را می‌توان به راحتی در سه مرحله حل کرد.

• ${\displaystyle a}$
  واحد از A می‌دهد ${\displaystyle b}$
  واحد از B.
• در نتیجه یک (۱) واحد از A برابر است با ${\displaystyle b\div a\,\!}$
  از B.
• ${\displaystyle c}$
  واحد از A برابر ست با ${\displaystyle c.(b\div a)\,\!}$

یک مثال

خودرویی در ۳ ساعت با سرعتی ثابت مسافت ۲۴۰ کیلومتر را طی می‌کند. این خودرو با همان سرعت در ۷ ساعت چند کیلومتر را طی خواهد کرد.

۳ می‌دهد ۲۴۰، ۷ می‌دهد x.

محاسبه به فرم جدول‌بندی:

جواب: این خودرو در ۷ ساعت مسافت ۵۶۰ کیلومتر را طی می‌کند.

• Roland Heynkes (۲۰۰۵). "Der Dreisatz" (PDF) (به آلمانی). heynkes.de. Archived from the original (PDF) on 5 January 2012. Retrieved 14 August 2013.