تاریخنامه هرات
تاریخنامهٔ هرات قدیمیترین تاریخ محلی بر جای مانده از هرات که توسط سیف بن محمد بن یعقوب هروی معروف به سیفی هروی تاریخنگار سدهٔ هفتم هجری قمری نوشته شده است.
سيفى از طرف غياثالدين كرت فرمان يافت كتابى در تاريخ هرات از زمان چنگيز و قتل و غارت هرات تا عصر خويش بنويسد.
تاريخ تأليف تاريخنامه هرات معلوم نيست، احتمالاً تأليف كتاب در حدود ٧٢١ هجری قمری، مقارن بازگشت غياثالدين از سفر حج، پايان يافته است. با اين فرض و با توجه به آنكه سيفى اين كتاب را در مدت دو سال و نيم فراهم آورده و به گزارش حوادث ٧٢١ هجری قمری خاتمه داده است، احتمالا در حدود ٧١٨ هجری قمری تأليف آن را آغاز كرده است.
نسخهٔ اصلى اين كتاب در کتابخانهٔ ملی هند در كلكته قرار دارد.
نسخهٔ حاضر با تصحيح غلامرضا طباطبايى مجد و مقدمهٔ دكتر زبير صديقى در قطع وزيرى با جلد گالینگور در ٨٢٨ صفحه براى نخستین بار در سال ١٣٨٣ هجری شمسی از سوی انتشارات اساطير تهران منتشر شده است.
شیوهٔ نگارش
تاريخنامهٔ هرات به اين سبب كه دربارهٔ حوادث زمان مؤلف و مستند به اطلاعات شخصى يا گزارش راويان و شاهدان عينى است و نيز به جهت برخى تفاصيل منحصر به فرد، سند گرانبهايى از تاريخ هرات در سدهٔ هفتم و اوايل سدهٔ هشتم هجرى و دوران فرمانروايى آل كرت است. افزون بر اين هروى دربارۀ وقايع پيش از دورهٔ خود از منابعى استفاده كرده كه اكنون در دست نيستند.
ويژگى ديگر اين كتاب اين است كه نویسندهٔ آن هنگام تأليف كتاب و نقل قضايا از مورخان پيش از خودش تقليد كوركورانه ننموده، هر مطلبى را پيش خود رسيدگى و بررسى مىنمود. اگر مطمئن مىشد كه نویسنده راستگو و درستكردار بوده، از او اقتباس و روايت مىكرد و الا به تصحيح اشتباهات آنان اقدام مىنمود.
از ديگر ويژگىهاى اين كتاب، عنايت ويژه به افتخارات باستانى است. وى هرگز حرمت و عظمت آن دوران پرافتخار را فراموش نكرده است.
اين كتاب از جنبهٔ ادبى نيز شايان توجه است.
منابع
- دانشنامهٔ جهان اسلام، علاءالدینی، علیرضا، ج۶