بریل (کانی)
کانی بریل (انگلیسی: Beryl) یک سیلیکات آلومینیم‌دار بریلیوم با فرمول شیمیایی Be3Al2(SiO3)6 است. بلورهای شش‌گوشه بریل ممکن است بسیار کوچک باشند. شکست بریل صدفی و سختی آن ۷/۵ – ۸ و گرانش آن ۲/۶۳ – ۲/۸۰ است. جلای این نوع کانی شیشه ای است که به صورت شفاف و نیمه شفاف است. رخ بریل از نوع قاعده‌ای و نمود آن به صورت شش‌گوشه دوگانه (دی‌هگزاگونال) دوهِرمی است.
| بریل | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | کانی‌های سیلیکات |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | Be 3Al 2Si 6O 18 |
| دسته‌بندی شرونتس-نیکل | 9.CJ.۰۵ |
| دستگاه بلوری | دستگاه بلوری شش‌گوشه |
| رده بلوری | Dihexagonal dipyramidal (6/mmm) H-M symbol: (6/m 2/m 2/m) |
| گروه فضایی | P6/mcc |
| ساختار بلوری | a = ۹٫۲۱ آنگستروم، c = ۹٫۱۹ Å; Z = ۲ |
| ویژگی‌ها | |
| جرم مولکولی | 537.50 g/mol |
| رنگ | سبز، آبی، زرد، بی‌رنگ، صورتی، سیاه و دیگر رنگ‌ها |
| رفتار بلوری | Prismatic to tabular crystals; radial, columnar; granular to compact massive |
| دوقلویی | Rare |
| رَخ | Imperfect on {0001} |
| شکستگی | Conchoidal to irregular |
| Tenacity | شکننده |
| سختی موس | ۷٫۵–۸ |
| جلا | شیشه‌ای تا صمغ‌مانند |
| رنگ خاکه | سفید |
| شفافیت | نیمه شفاف تا شفاف |
| وزن مخصوص | میانگین 2.76 |
| ویژگی‌های ظاهری | Uniaxial (-) |
| ضریب شکست | nω = ۱٫۵۶۴–۱٫۵۹۵ nε = ۱٫۵۶۸–۱٫۶۰۲ |
| دوشکستی | δ = ۰٫۰۰۴۰–۰٫۰۰۷۰ |
| چندرنگ‌نمایی | Weak to distinct |
| فلورسنس فرابنفش | None (some fracture filling materials used to improve emerald's clarity do fluoresce, but the stone itself does not). Morganite has weak violet fluorescence. |
| منابع | |
بریل خالص بی‌رنگ است اما بر اثر ناخالصی‌ها غالباً ته‌رنگ می‌گیرد. رنگ‌های ممکن این نوع کانی، سبز، آبی، زرد، قرمز و سفید است. نام بریل از واژه یونانی beryllos، رنگ سبز-آبی دریا گرفته شده‌است.
گونه‌گونی
انوع مختلف این کانی از دوران پیش از تاریخ جزء گوهرسنگ‌ها به شمار می‌آیند. بریل سبز را زمرد، بریل سرخ را زمرد سرخ (بیکسبیت)، بریل آبی را زمرد کبود، بریل صورتی را زمرد صورتی (مورگانیت)، بریل بی‌رنگ را گوشنیت و بریل زرد روشن را زمرد طلایی می‌نامند. نوع دیگری از این کانی نیز وجود دارد که آن را هلیودور می خوانند که شبیه زمرد طلایی می باشد.
نهشته‌ها
بریل به وفور در پگماتیت‌های گرانیتی یافت می‌شود. لبته در شیست‌های میکا دار در کوه‌های اورال وجود دارد. کانی بریل بویژه نوع مورگانیت آن در ماداگاسکار وجود دارد. زمردهای معروف جهان در موسو و چیوور و کلمبیا و بویاکا یافت شده‌اند. این زمردها همچنین در ترنسوال، جنوب آفریقا، برزیل و نزدیک مورسینکا در اورال و نیز در شمال کالیفرنیا دیده شده‌اند. پگماتیت‌های نیوانگلند برخی از بزرگترین بریل‌های یافت شده شامل یک توده بلوری با ابعاد۱/۲ ۵۰۵ × متر و وزن ۱۸ تن ایجاد کرده‌اند.
منابع
- ↑ "Beryl". mindat.org. Archived from the original on 26 October 2007.
- ↑ "Beryl Mineral Data". webmineral.org. Archived from the original on 12 May 2008.
- ↑ "Beryl" (PDF). Mineral Data Publishing. 2001. Archived (PDF) from the original on 28 November 2011.
- ↑ Schumann, Walter (2009). Gemstones of the World. Sterling Publishing Co. ISBN 978-1-4027-6829-3. Archived from the original on 20 November 2017. Retrieved 22 May 2018.
- Sinkankas, John (1994). Emerald & Other Beryls. Geoscience Press. ISBN 978-0-801-97114-3.