بخشی

در روایت عامیانه لقب بخشی این‌گونه تعریف می‌شود: بخشی کسی است که خداوند به او محبت و مقامی ویژه بخشیده‌است؛

«خودبند» به بخشی می‌گویند که هم بتواند ترانه‌سرایی کند و شعر بگوید، هم مهارت آهنگسازی داشته باشد و هم در نوازندگی و خوانندگی چیره‌دست باشد. «بخشی خود بند» بالاترین رتبه را در میان بخشی‌ها دارد که خود مؤلف، مصنف و تولیدکننده اصلی موسیقی است.

از دیدگاه هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی ایران، در موسیقی شمال خراسان بخشی‌ها بر چند نوع‌اند که بخشی‌های مذهبی یکی از انواع آنهاست. بخشی قربان سلیمانی بر این اعتقاد بود که یک بخشی نباید به کسی یا چیزی محتاج باشد و باید به تنهایی از عهده تمام مراحل خلق یک اثر برآید.

در مورد اصل واژه بخشی نظرات گوناگون وجود دارد. برخی اصل آن را چینی، تبتی یا مغولی دانسته‌اند و می‌گویند نقش روحانی و معنوی بخشی ریشه بودایی دارد. بخشی‌ها اغلب به ترکی می‌خوانند و در کشورهای آسیای میانه نیز حضور دارند.

از سرشناس‌ترین بخشی‌های شمال خراسان می‌توان از افراد زیر نام برد:

خان محمد قیطاقی ، عیوض بخشی ، احمدقلی احمدی (احمد بخشی)، غلامحسین برازنده ، غلامحسن برازنده ، محمدحسین یگانه سلمان ، اولیاقلی یگانه ، قربان سلیمانی ، حسن یزدانی، حیدر کارگر ، سلطان رضا ولی نژاد ، حمرا گل افروز ، علی گل افروز ، رحیم بیچرانلو (رحیم‌خان بخشی) ، مختار زنبیل باف ، عباسقلی رنجبری ، علی غلامرضایی ، سهراب محمدی ، آی‌محمد یوسفی ، غلامحسین افکاری ، علی اصغر اسلامی و نادر محمد آهنگر بیک نام برد. از میان بخشی‌های ترکمن ارازمراد آرخی ، نظرلی محجوبی