بالابان (ساز)
بالابان یا بالامان (ترکی آذربایجانی: Balaban) ساز بادی استوانهای دو نی به طول حدود ۳۵ سانتیمتر که در ابتدا و به صورت اورجینال شش سوراخ انگشت داشت که اکنون به هفت یا هشت سوراخ انگشت میرسد. این ساز در بین مردمان مناطق شمال غربی ایران معروف است.
ساز اصیل بالابان از عناصر موسیقی آذربایجانی. | |
| سازهای بادی چوبی | |
|---|---|
| طبقهبندی | |
| گسترۀ صوتی | |
| نوازندگان | |
| علیخان صمدوف | |
پیشینه
بنابر اسناد و مدارک در دسترس، نوعی ساز بادی از خانواده نی و سرنا دستکم از سدههای نخستین دورة اسلامی در ایران شناخته شده بوده، و در میان مردم بخشهایی از این سرزمین به کار میرفتهاست.
بالابان به معنای نوعی ساز بادی نیین به صورتهای بَلَبَن، بالَبَن و بالابَن در فرهنگهای لغات ترکی - روسی آمدهاست. در «لغت آذربایجانی - روسی»، بالابان به معنای ساز بادی نه چندان بزرگ و شبیه زُرنا (= سرنا)، در دائرةالمعارف موسیقی ترکی» بَلَبَن یا نایِ بَلَبَن با اشاره به مطلب جامعالالحان، نوشته عبدالقادر مراغی و «سازهای ترکی» نوشته فارمر، سازی بادی شبیه زُرنا، و در «فرهنگ موسیقی ترکی» بَلَبَن ساز بادی شبیهساز نیین مِی متداول در ارزروم، تعریف شدهاست. در فرهنگها و دائرةالمعارفهای روسی واژه بالابان به معنایسازی بادی زبانهدار معمول میان اقوام قفقاز شمالی و ایرانیان آمدهاست. بالابان به عنوانسازی بادی و بومی در حوزههای جغرافیایی - فرهنگی آذربایجان، به ویژه تبریز، ارومیه و اردبیل و زنجان، و کردستان ایران و برخی جاهای دیگر به کار میرود و گروهی از نوازندگان این مناطق بالابان نوازند. در زبان کردی این ساز را «بالهوان»، و در شوشتری نی را «بَلَبون» (= بلبان) میگویند.
جستارهای وابسته
- سازهای ایرانی
- بالابان (ساز)
- دودوک
- قمیش (موسیقی)
نگارخانه
پانویس
- ↑ Толковый словарь русского языка Кузнецова. 1 е изд е: СПб.: Норинт. С. А. Кузнецов.
- ↑ Музыкальная энциклопедия. Азербайджанская музыка. Под ред. Ю. В. Келдыш. Т 1. А — М.: Советская энциклопедия, 1973.
- ↑ Меджнун Керимов. Атлас традиционной азербайджанской музыки. Бабалан
- ↑ Известия. Ру: «Имеющий уши да услышит…»
- ↑ Сергей Александрович Токарев. Основы этнографии: Учеб. пособие для ист. специальностей вузов.. — Высшая школа, 1968. — С. 311. — 359 с.
- ↑ Encyclopaedia Iranica. Balaban.: "BĀLĀBĀN, a cylindrical-bore, double-reed wind instrument about 35 cm long with seven finger holes and one thumb hole, played in eastern Azerbaijan in Iran and Soviet Azerbaijan (where it is also called düdük)."
- ↑ Музыкальная энциклопедия. Баламан. Под ред. Ю. В. Келдыш. Т 1. А — М. : Советская энциклопедия, 1973.
منابع
- بالابان، نرمهنای یا دودوک، وبگاه آفتاب.
- بالابان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد: ۱۱، علی بلوکباشی، مقاله شماره :۴۳۹۸.
پیوند به بیرون
- Ch. Albright. BĀLĀBĀN. Iranica.
- Balaban, Duduk and Mey (video)