ایل بالاوند
بالهوَنْد، یا بالَوَنْد و بالاوند، از طوایف قوم لکاست که زبان آنها لکی است. لکی بالاوندی بیشترین شباهت را با زبانهای کردی شمالی دارد. آنها ساکن ناحیهٔ هُلیلان و زردلان در استان ایلام و بخش سرفیروز آباد و درودفرامان استان کرمانشاه و شهرستان بدره استان ایلام و روستای شیرزلی در شهرستان اسدآباد که در این دو منطقه با فامیلی بالاوند مشخص هستند و پیامنی های ساکن در ایل باجلان و نورآباد لرستان و همچنین تیره دولتمندان ایل سنجابی، بالاوندها در استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان دارای شخصیت های کشوری، نماینده مجلس، استاندار و پزشکی و ورزشی بسیاری هستند واژهٔ بالهوند از دو بخش «باله» و پسوند نسبت «وند» ترکیب یافتهاست، باله را نام نیای بزرگ خاندان اسفندیاری بالاوند و بنیادگذار طایفه بالاوند بوده. این ایل بزرگ شامل طایفه های گوناگون است و هر طایفه از تیرههای تشکیل شده اندبه چند شاخه تقسیم میشوند.طوایف این ایل عبارتند از: اولادها، میرها، کاوهشهوند(کاوشهن)، خلفوند، بهمنیا روند، اختیاروند یا بختیاروند (بالاوند گشان)، داجیوند، پیامنی، (لرستان)، دولتمندان (سنجابی) ، طایفه بالاوند (اسد آباد)، طایفه بالاوند (بدره) ، طایفه رضا، لروند همچنین طایفه زنگیوند بالاوند که سابقا از طوایف بالاوند بوده بسمت دلفان کوچ کرده اندبرخی از تیره های ایل بالاوند ساکن در یاسوج هستند . تیره های هم ساکن قازانیه و بغداد و کلار عراق هستند طوایف هموند ایل بالاوند شامل: پیراحمدوند، کلهر(هلیلان) ، دراویش، آهنگران.
تبارشناسی
این ایل لک ایرانیتبار از تیرههای قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف ساسانیان هستند و بعضی معتقدند که از نوادگان بهرام گور و به احتمال قوی دارای آیین زرتشتی (مغ) بودهاند. ایل بالاوند اصلاً شاخهای بزرگ از مردم لک ساکن منطقه خاوه (دلفان) که به دلیل اختلافاتی که در منطقه بروز کرد، در دورهٔ صفویان محل سکونت خویش را ترک و به هلیلان و زردلان کوچ کردند. اصولاً مهاجرت ایلات لک زبان به لرستان، از زمان شاه عباس صفوی (۹۹۶–۱۰۳۸ هجری) شروع شدهاست. شاه عباس برای تضعیف شاهوردی خان، آخرین اتابک مقتدر لرستان، در ۱۰۰۲، حدود دویست خانوار از لرهای حامی وی را که «زبده آن قوم» بودند به (ولایت خوار ری) تبعید کرد (افوشته یی، ص ۴۹۴–۴۹۵). سپس در ۱۰۰۶ پس از اعدام شاهوردی خان و والی کردن حسین خان، سران لرستان را به ضیافتی در پای چنارهای خرمآباد دعوت کرد و کلیه کسانی را که با انتصاب حسین خان مخالفت کرده بودند، قتلعام کرد. با این حال، مخالفان حسین خان به مخالفت ادامه دادند. در نتیجه، شاه عباس ایلات لک سلسله و دلفان را از ماهیدشتِ کرمانشاه برای حمایت از حسین خان والی، به لرستان کوچاند (سفرنامه رابینو ص ۱۰و۱۱). توجه اینکه تا سال ۱۳۴۶ هجری شمسی لرستان یکی از ایالتهای کرمانشاه حساب میشد. نخستین رهبر ایل زین الدین میرزا بودهاست. وی فرزند بالاخان بزرگ بوده که پس از جدایی از ایلات لک دلفان در این منطقه حکمرانی کرد فرزند او میر باله یا بالاخان نام داشت که پس از او در این منطقه حکومت کرد و به نظر میرسد که طایفه نام خود را از او گرفته باشد
مشاهیر
- لطفعلی خان بالاوند(اسفندیاری)
- محمود خان بالاوند اسفندیاری
- علی نقی خان اسفندیاری
- علیاصغر اسفندیاری
- امامقلی خان اسفندیاری
- خان احمدخان اسفندیاری
- اردشیر کشاورز
- سردار یارمحمدخان کرمانشاهی (زردلانی)
- سردار معصوم بگ کریمی بالاوند
منابع
- ↑ «باله وند». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «باله وند (یا بالوند)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «باله وند (یا بالوند)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ سلطانی، محمدعلی، ایلات و طوایف کرمانشاهان، ص ۷۹۱
- ↑ اسفندیاری هادی، تاریخ ایل بالاوند، نشر آروان، ۱۳۹۸، ص ۵۸
- ↑ سلطانی، محمدعلی، ایلات و طوایف کرمانشاه ص ۷۸۹
- ↑ لطفی، احمد، طوایف پراکنده، ص۷۲ پینوشت
- ↑
- ↑
- ↑ «محمود خان اسفندیاری بالاوند». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۵.
- ↑ معجزی- همان، پیشین، ص۴۸۱٫
- ↑ «* کیومرث امیری کله جویی متخلص به لک امیر از تیره پیراحمدوند. * سعید حیدری طیب نماینده مجلس شورای اسلامی کرمانشاه از تیره تالوند. * مجتبی صفایی معاونت کل اصناف کشور از تیره خلفوند. مکاتبات تیپ کرمانشاه با خان احمدخان اسفندیاری درمورد اسکان عشایر». پایگاه اینترنتی نوسا بوک. دریافتشده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۵.
- ↑ زندگینامه بزرگان کرمانشاه، فرشید یوسفی ص٤٦٢
- ↑ ٥٣نفر، بزرگ علوی ص١٨٩
- ↑ پایگاه اینترنتی ادبی١٩،زندگینامه بزرگان کُرد،بیوگرافی سردارمعصوم بگ کریمی بالاوند بازدید در ٣٠ فوریه ۲۰۱٥.