اشتهارد
اشتهارد (به تاتی: اشتاها رد) مرکز شهرستان اشتهارد استان البرز و از شهرهای باستانی ایران است که در ۵۰٫۳۷۲۲ طول شرقی و ۳۵٫۷۲۰۸ عرض شمالی قرار دارد. با شهر تهران حدود ۱۲۲ کیلومتر و با شهر کرج حدود ۸۸ کیلومتر فاصله دارد. این شهر در یک منطقه با آب و هوای نیمه خشک واقع شدهاست. مساحت آن متجاوز از ۸۰۰ کیلومتر مربع و در مسیر جاده تهران به استانهای غربی ایران واقع است. از طرف شمال به ارتفاعات حلقهدره و محدوده شهرستان نظرآباد و از طرف جنوب به ارتفاعات «قزلباش» و محدودهٔ شهر ملارد و از طرف شرق به رودخانهٔ شور و محدوده شهرستان کرج (ماهدشت) و از طرف غرب به محدوده شهر بوئین زهرا محدود میشود. شهرداری این شهر در سال ۱۳۳۱ تأسیس شدهاست.
اشتهارد | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | البرز |
شهرستان | اشتهارد |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | اشته |
سال شهرشدن | ۱۳۳۱ (۷۰ سال) |
مردم | |
جمعیت | ۲۹٬۹۹۳ نفر (۱۳۹۵) |
رشد جمعیت | ۳۰٪+ (۵سال) |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۱۱۷۵ متر |
اطلاعات شهری | |
شهردار | مهدی ملاحسنی |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۲۶۳۷۷ |
وبگاه | |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران |
کد آماری | ۱۵۸۴ |
از مکانهای تاریخی و دیدنی آن میتوان به:تکیه صیادیه، حمام صیادیه، امام زادهام کبری ام صغری و امام زاده زید و رحمان و امام زاده سلیمان اشاره کرد
از غذاهای محلی آن نیز میتوان به دَمییَک و آوینَ رِشته اشاره کرد و این شهر دارای یک سوغاتی به نام لولویَک میباشد.
کرج دارای آب و هوای معتدل و خشک میباشد و شهرستان اشتهارد نیز در استان البرز واقع است و آب و هوای این استان تحت تأثیر سلسله کوههای البرز، دارای زمستانهای سرد و تابستانهای تقریباً گرم است. جنوب استان به دلیل مجاورت با دشت، آب و هوای بسیار خشک دارد و این ویژگی خاص این منطقه بهشمار میرود که از یک سو به رشته کوههای البرز میرسد و از سوی دیگر به حاشیه یکی از خشکترین بیابانهای ایران منتهی میشود. دارا بودن بزرگترین شهرک صنعتی ایران در منطقه اشتهارد و وجود مجتمعهای صنعتی لیا، آراسنج، دانسفهان و چندین کارخانجات بزرگ مختلف دیگر در سطح شهرستان و نیز همجواری شهرک صنعتی بزرگ اشتهارد با شهر بوئین زهرا رونق خاصی به صنعت و اشتغال زایی منطقه بخشیدهاست.
تاتها ساکنین شهر اشتهارد و روستاهای پیرامون آن هستند که به زبان تاتی سخن میگویند.
اشتهارد دارای یک دانشگاه به نام دانشگاه پیام نور واحد اشتهارد است که در سال ۱۳۸۵ تأسیس شد و در رشتههای مهندسی صنایع، حقوق، حسابداری، روانشناسی، کامپیوتر و … دانشجو میپذیرد.
گویش اشتهاردی از گویشهای تاتی جنوبی ایران است که قدمت بسیار دیرینه دارد و ویژگیهای کهن زبانی را در خود حفظ کردهاست. یکی از ویژگیهای این گویش ساخت ارگتیو است که در افعال متعدّی در زمان گذشته و حال به صورت نظام کُنایی مطلق و ناقص ظاهر میگردد. در این گویش واژهها از حیث تذکیر و تأنیث از هم متمایزند. این تمایز را میتوان در اسمها، فعلها، صفتها، ضمایر و حتّی اسمهای اشیا و پدیدهها نیز دید. در این گویش علاوه بر مطابقه فعل با نهاد، مطابقه فعل با مفعول هم از لحاظ شخص، شمار و جنسیّت دیده میشود.
تاریخچه
در فرهنگ جغرافیایی ایران که در دهه ۲۰ شمسی تالیف شده است درباره اشتهارد اینگونه آمده است که نشان دهنده وضعیت این شهر در آن دوره است:اشتهارد قصبه بزرگی است از بخش کرج ، شهرستان تهران در ۷۸ کیلومتری جنوب باختر کرج سر راه کرج به بوئین زهرا.-در جلگه و با آب و هوای معتدل.-دارای ۶۲۶۷ سکنه شیعه مذهب و فارسی زبان و دارای یک زبان مخصوص به خود که ریشه آن فارسی است.-دارای آب از ۲۱ رشته قنات که یکی از آنها شیرین و بقیه آن شور است.محصول عمده آن غلات ، چغندر قند و پنبه جالیز است.شغل مردم زراعت است.-صنایع دستی آن کرباسی و پارچه نخی بافی است.-دبستان ۶ کلاسه و پاسگاه ژاندارمری و محضر رسمی دارد.-کارخانه تصفیه پنبه و آسیاب موتوری دارد.-تیمسار سپهبد شاهبختی و آقای دهقان استاد دانشگاه اهل این قصبه هستند.مزارع مشروح زیر جزء این قصبه هستند که در زمستان خالی از جمعیت و در بهار و تابستان موقتا برای برداشت محصول دارای چند نفر سکنه است:مهدیآباد-شهرآباد-قلجآباد-انجمن-مروتآباد-خورشیدآباد-مشکینآباد-حسینآباد-فردآباد-عبدلآباد-کیوشکآباد-خرمآباد-فتحآباد-سلطانآباد-علیآباد مزرعه-چشمه رضاقلی-چشمه حاجیمحمد.
نام گذاری
اشتهارد به معنی سرزمین مقدس و پاک است. دربارهٔ نام اشتهارد نظریات زیادی وجود دارد ولی بیشتر نظر بر این است که واژه اشتهارد از دو بخش اشته و ارد تشکیل شده که در زبان تاتی اشتهاردی، اشته به معنی ایستادن و ایستگاه و سرزمین است و ارد در زبان اشتهاردی به معنی مقدس است و در نتیجه به معنای سرزمین مقدس میشود. نظر دیگری بر این است که نام اشتهارد در اصل «اشترده» بوده که صورتی است از واژه «استرده» و «سترده» به معنی صاف و هموار و بی درخت. مردم اشتهارد بیشتر نام شهرشان را «اشتا هارد» تلفظ میکنند که معنی آن برای عموم مردم نا شناخته میباشد.
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۹٬۹۹۳ نفر (در ۹٬۳۵۷ خانوار) بودهاست.
جمعیت تاریخی | ||
---|---|---|
سال | جمعیت | ±% |
۱۳۴۵ | ۵٬۱۴۹ | — |
۱۳۵۵ | ۵٬۰۷۴ | ۱٫۵٪− |
۱۳۶۵ | ۸٬۰۹۵ | ۵۹٫۵٪+ |
۱۳۷۰ | ۹٬۱۴۴ | ۱۳٪+ |
۱۳۷۵ | ۱۰٬۲۸۴ | ۱۲٫۵٪+ |
۱۳۸۵ | ۱۶٬۹۸۸ | ۶۵٫۲٪+ |
۱۳۹۰ | ۲۳٬۰۱۰ | ۳۵٫۴٪+ |
۱۳۹۵ | ۲۹٬۹۹۳ | ۳۰٫۳٪+ |
پانویس
- ↑ اشتهارد
- ↑ «شهردار اشتهارد». شهرداری وشواری اسلامی اشتهارد. ۴ تیر ۱۳۹۴. دریافتشده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۵.
- ↑ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=261&code2=16
- ↑ «کرج». پردیس امیر کبیر البرز. ۲۰۱۷-۰۶-۱۲. بایگانیشده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «البرز را بیشتر بشناسیم». روستانت. بایگانیشده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز (۲۰۱۷-۰۶-۱۲). «سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز:: نقشه استان». سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». شهرداری شهر بوئین زهرا. بایگانیشده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران، استان مرکزی، جلد اول ص 13». بایگانیشده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۹ مه ۲۰۱۷.
- ↑ کتاب «دستور زبان گویشهای تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
- ↑ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?Code=261&Code2=16
- ↑ ساختار دستوری واژگان در گویش اشتهاردی نوشته محمد حسین شاه بیگ
- ↑ رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران، استان مرکزی، جلد ١، صفحه ۱۳ و ۱۴.
- ↑ «شهرها». مرجع شهرهای ایران اشتارد. ۴ تیر ۱۳۹۴. دریافتشده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۵.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.