استان صنعا

گویند:سام بن نوح صنعا را بنیادگذاری نموده‌است. بنا براین شهر «سام» نیز نامیده شده‌است.

همچنین به نام «آزال» نیز می‌خوانده‌اند، نسبتاً الی أزال بن قحطان. مورخ یمنی مشهور «شرف الدین» می‌گوید: از سنگ نبشته‌های موجود نشان می‌دهد که صنعا یکی از مراکز مهم قوم سبا و حمیر بوده‌است، اما به عنوات پایتخت برگزیده نشده‌است، تا قرن پنجم میلادی هنگامی که ابرهه بن اشرم حبشی به امر نجاشی پادشاه حبشه یمن را اشغال می‌کند، صنعا پایتخت حکم خود قرار می‌دهد وکلیسای مشهور خود که به نام القلیس معروف بود در صنعا می‌سازد.

در سنگ نبشته‌ها و نقوش تاریخی صنعا به چند نام مختلف شناخته شده‌است. در برخی از نقوش‌ها به نام «صنعاو» نوشته شده‌است. در جای دیگر به نام «قرناو» و «صنعن» نیز یافت شده‌است.

در شبام سُخیم قعطه سنگ‌هایی بدست آمده‌است که بر روی آن‌ها نام «صنعن» حک شده‌است. مورخین و تاریخ نویسان می‌گویند «صنعن» نام یکی از معبدهای متعددی می‌باشد که در آن دوران در شبام منتشر بوده‌است، به اضافهٔ نام «ذهبان» ویا صنعا، همچنین نام «رئام» در ارحب و حاز و الحقه و ناعط و ظفار، و مانند آن عثتر و المقه نیز آمده‌است. و این دلیلی می‌تواند باشد که صنعا به نام «صنعن» نیز نامیده می‌شده‌است. امروزه در یمن کسانی هستند که صنعا با نام «صنعن» نیز تلفظ می‌کنند.

در بعضی از مخطوطات آمده‌است که «صنعن» به زبان مردم سبا و قوم تُبّع بمعنی «الصانع» است، یعنی (سازنده). درجای دیگر نیز نبشته شده که سبئیون نامهای مختلفی مانند: «الصانع» و «المقه» و «ذسموی» به رو یمن نیز گذاشته بوده‌اند.

جمعیت استان صنعا در حدود ۱،۰۰۰،۰۰۰ نفر می‌باشد که این جمعیت شامل پایتخت ۱/۵ میلیون نفری یمن یعنی خود شهر صنعا نمی‌شود.

استان صنعا در وسط (دره) ای عمیق و پهناور واقع شده‌است، و ارتفاعش از سطح دریا یک متر می‌باشد.

دور تا دور شهر قدیم صنعا حصار بند «سور» کشیده شده‌است، قسمتی از این دیوار (سور) در ایام حکم «آیوبیین» ساخته شده‌است.

از شمال به کوه مرتفع تُقُم، و از جنوب به کوه عَیبَان، از مغرب به راه صنعا _ صعده، و از مشرق به راه صنعا _ عدن در ساحل خلیج عدن محدود می‌گردد.

• المقحفی، ابراهیم، احمد، (مُعجَم المُدُن وَالقَبائِل الیَمَنِیَة) ، منشورات دار الحکمة، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
• الصنعانی، محمد بن یحیی بن عبدالله بن احمد، الیمانی. (اَلأنَباءَ عَن دُولةَ بَلقِیسَ وَ سَبأَ) ، منشورات دار الیمنیة للنشر والتوزیع، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).
• استاد. دکتر: الجرو، سعید، اسمهان، (دراسات فی التاریخ الحضاری للیمن القدیم)، دار الکتاب الحدیث، چاپ عدن، ۲۰۰۳ میلادی به (عربی).
• دکتر: زاهیه، وهبة، (شُبه الجَزیرَة العَربیَة) دار النهضة العربیة للطباعة والنشر، چاپ و انتشار سال ۱۹۷۷ میلادی.
• الصنعانی، محمد بن یحیی بن عبدالله بن احمد، الیمانی. (اَلأنَباءَ عَن دُولةَ بَلقِیسَ وَ سَبأَ) ، منشورات دار الیمنیة للنشر والتوزیع، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).