اردوان دوم (اشکانی)

• ۳۴ میلادی: اردوان دوم اشکانی، پسرش آرشاک یکم را به زمامداری ارمنستان منصوب می‌کند.
• ۳۵ میلادی: قتل آرشاک یکم.
• ۳۷: اردوان دوم ارمنستان را به روم واگذار کرده و با تیبریوس امپراتور روم صلح می‌کند.
• ۳۸ میلادی: مرگ اردوان دوم

بزرگان ایران از بهنام یکم که از سال ۷ یا ۸ میلادی شاه ایران بود، ناراضی بودند. بهنام به خاطر اقامت در روم تربیتی رومی داشت و از عهدهٔ کارها آنچنان که انتظار می‌رفت، برنمی آمد. در سال ۱۲ میلادی بزرگان کشور اردوان دوم را به شاهی برگزیدند و وی با برانداختن بهنام بر تخت شاهی نشست. بهنام به ارمنستان رفت و آنجا را تصرف کرد، ولی اردوان او را از آنجا راند. بهنام سپس به سوریه فرار کرد و تحت حمایت رومیان قرار گرفت.

رومیان از اتفاقات پیش آمده در ایران سود بردند و بر خلاف پیمانی که با ایران بر سر مسائل ارمنستان داشتند، شخصی به نام آرتاکسیس را به شاهی ارمنستان منصوب کردند. اردوان دوم از این کار رنجیده‌خاطر گشت و نامه‌ای توهین‌آمیز به تیبریوس قیصر روم نوشت و سپس ارشک پسر خود را بر تخت شاهی ارمنستان نشاند. تیبریوس از این اقدام خشمگین شد و یکی از پسران فرهاد چهارم را که در نزد او بود، به سوریه روانه کرد تا جنگ خانگی در ایران به راه اندازد. تیبریوس همچنین مردمان شمالی از جمله گرجیان را به حمله به ارمنستان تحریک کرد. این مهاجمان ارشک را به قتل رساندند و به این ترتیب اردوان با آنان و رومیان وارد جنگ شد و شکست خورد. این شکست و رویدادهای دیگری که در آن زمان اتفاق افتاد، موجب شد که او را از سلطنت برکنار کنند و شخصی به نام تیرداد را به جای او به تخت بنشانند.

پس از این که اردوان دوم از شاهی برکنار شد، از پای ننشست و به گرگان رفت. وی در آنجا پیروان زیادی یافت و با همراهی آنان به تیسفون برگشت و دوباره به تخت نشست. این نبردهای خانگی و آشفتگی‌های داخل ایران این فرصت را به رومیان داد تا تلاش برای گرفتن ارمنستان از ایران را از سر بگیرند. رومیان با شتاب فراوان علاقه‌مندی خود را برای آشتی با دولت اشکانی و مذاکره بر سر مسئلهٔ ارمنستان اعلام کردند. اردوان از آنجایی که نبرد با رومیان را صلاح نمی‌دید، پذیرفت که از ارمنستان چشم بپوشد و دیگر این سرزمین زیر نفوذ و فرمانروایی ایران نباشد. این کار او بزرگان کشور را دوباره آزرده خاطر کرد و او که شاهی را با سختی‌های بسیار دوباره به دست آورده بود، یک بار دیگر توسط آن‌ها برکنار شد. اندکی پس از این، اردوان دوم برای سومین بار بر تخت شاهی ایران نشست و در سال چهل میلادی درگذشت. پس از مرگ او نبرد خانگی با شدت بیشتری ادامه یافت و در زمان کوتاهی سه شاه بر تخت نشستند و این وضع تا زمان به شاهی رسیدن بلاش یکم ادامه داشت.

• خدادادیان، اردشیر، اشکانیان، منصور، ۱۳۸۰