اردلان

اردلان در لغت به معنای «موبد» و «پرهیزگار» و (اردلانی) به معنای «جایگاه موبدان» می‌باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان اطلاق می‌شده‌است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته‌اند. پایتخت محلی آن‌ها سنه یا سنندج بود.

در تاریخ از سلسله امیران محلی کردستان که حکومت اردلان در کردستان عراق امروزی و بخشی از کردستان ترکیه امروزی، و مرکزیت منطقه‌ای که جزیره ابن عمر گفته می‌شده و دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته‌اند با عنوان حکام اردلان یاد شده‌است.

فرد حاکم مدعی نسب داشتن از اردشیر بابکان بود. نخستین حاکم این قبیله احمد پسر مروان حاکم مروانیان دیاربکر بود.

حوزهٔ متصرفی و شناخته شده محدوده حکومتی خاندان محلی اردلان حوزه حکومتی ؛ که در کردستان ایران، استان کردستان کنونی به مرکزیت سنندج، سنقر، سقز، بانه ،مریوان ،قروه، بیجار،هورامانات و توابع آن چون هورامان لهون، تخت، ژاوه رود و(اورامانات) …بوده‌است که خاندان اردلان بوده است. همچنین شهر هایی مانند همدان، خوی و ارومیه هم در برهه هایی از زمان تحت فرمان این حکومت قرار داشتند.