پیوند میان‌یاخته‌ای

اتصالات بین سلولی یا اتصال سلولی (به انگلیسی: Cell junction) ساختاری متشکل از ساختارهای پروتئینی-پروتئین است که در میان و بینابین سلول‌های تمامی بافت‌های جانداران پر سلولی (به غیر از گیاهان دارای پلاسمودسم) وجود دارد. این اتصال باعث نگهداری و تثبیت و ارتباط، بین هر سلول با سلول های دیگر و با ماتریس خارج سلولی (ECM) می‌شود. بیشتر اینکه در بافت پوششی مهم‌ترین مرزبندی و راه ارتباط با محیط بیرونی را شامل می‌شود.

انواع

انواع پیوند بین سلولی در شمایی ساده

پیوند میان‌یاخته‌ای در مهره‌داران به سه بخش می‌شود:

پیوند چسب گونه و دزموزوم (پیوند لنگر)
پیوند گپ یا شکافدار (پیوندارتباطی)
پیوند سخت (پیوند چفت و بست)

پیوند لنگر

سلول‌های بافت‌ها و اندام‌ها باید به یکدیگر قلاب و متصل شده و نیز این مجموعه به اجزای ماتریس برون سلولی پیوند شود. یاخته‌ها انواع گوناگونی از مجتمع‌های پیوندی را برای دست‌یابی به این عملکردها دراختیار دارند و در هر مورد، پروتئین‌های نگه دارنده از طریق غشای پلاسمایی با پیوند پروتئین اسکلت یاخته‌ای بین هر سلول با سلول‌های کناری خود و همچنین با پروتئین‌های درون ماتریکس خارج سلولی٬ ساختار پیوندی لنگرمانندی تشکیل می‌دهند.

دزموزوم

نمایش یک اتصال دزموزومی بین یاخته‌های لایه اپیدرمی پوست.

دزموزوم را می‌توان به عنوان پیچ و مهره گذرنده از غشای پلاسمایی بین سلول‌های کنار هم در نظر گرفت٬ رشته‌های متشکل از کراتین یا دزمین به پروتئین‌های پیوندی غشاء مرتبط که به صورت یک پلاک متراکم بر پهنه سیتوپلاسمی غشاء یاخته متصل شده‌است.

مولکول کادهرین با اتصال به کادرین‌های غشای سلول‌های کناری٬ تشکیل یک لنگر واقعی متصل به پلاک سیتوپلاسمی می‌دهند.

پیوند ارتباطی گپ (GAP)

پیوند ارتباطی یا اتصال شکاف‌دار برای ارتباط مستقیم شیمیایی بین سیتوپلاسم دو سلول مجاور و از طریق انتشار بوده که بدون تماس بین دو مایع خارج سلولی از این یاخته‌های مجاور٬ ممکن می‌گردد. این امر با وجود شش عدد پروتئین کانکسین که تشکیل یک استوانه با یک سوراخ در مرکز آن می‌دهند٬ امکان‌پذیر است. این استوانه باعت به وجود آمدن کمی برجستگی در سراسر غشای سلولی شده و زمانی که دو سلول مجاور ارتباط برقرار می‌کنند، یک کانال اتصال شکافی گپ تشکیل می‌گردد.

پیوند گپ توسط این نوع اتصال در ماهیچه‌های قلب نقش حیاتی در بدن انسان ایفا می‌کند. همچنین در انتقال سیگنال‌های مغز کاربرد دارد و کمبود آن٬ تراکم سلولی کاهش یافته‌ای در مغز را ایجاد می‌کند.

پیوند سخت

این نوع اتصال٬ در سلول‌های اپیتلیوم مهره‌داران یافت شده و به عنوان مانعی در تنظیم حرکت آب و املاح بین لایه‌های اپیتلیال عمل می‌کند. طبق تعریف٬ اتصال سخت به عنوان یک مانع پیرایاخته (پاراسلولی) بدون تبعیض جهت‌دار٬ طبقه‌بندی شده، با این حال حرکات تا حد زیادی وابسته به اندازه املاح و بار آن‌ها است.

منابع

↑ Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. "Ch. 13: Box on morphology of squamous cell carcinoma". Robbins Basic Pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.
↑ Andrew L Harris and Darren Locke (2009). Connexins, A Guide. New York: Springer. p. 574. ISBN 978-1-934115-46-6.
↑ Yan HH, Mruk DD, Lee WM, Cheng CY (2008). "Cross-talk between tight and anchoring junctions-lesson from the testis". Adv. Exp. Med. Biol. 636: 234–54. doi:10.1007/978-0-387-09597-4_13. PMID 19856171.
↑ Lie PP, Cheng CY, Mruk DD (2011). "The biology of the desmosome-like junction a versatile anchoring junction and signal transducer in the seminiferous epithelium". Int Rev Cell Mol Biol. 286: 223–69. doi:10.1016/B978-0-12-385859-7.00005-7. PMID 21199783.
↑ Evans WH, Martin PE (2002). "Gap junctions: structure and function (Review)". Mol. Membr. Biol. 19 (2): 121–36. doi:10.1080/09687680210139839. PMID 12126230.
↑ Lampe PD, Lau AF (July 2004). "The effects of connexin phosphorylation on gap junctional communication". Int. J. Biochem. Cell Biol. 36 (7): 1171–86. doi:10.1016/S1357-2725(03)00264-4. PMC 2878204. PMID 15109565.
↑ "Abstracts: Proceedings of the International Gap Junction Conference. August 5–9, 2007. Elsinore, Denmark". Cell Commun. Adhes. 14 (6): 275–346. 2007. doi:10.1080/15419060801891042. PMID 18392995.
↑ Wei CJ, Xu X, Lo CW (2004). "Connexins and cell signaling in development and disease". Annu. Rev. Cell Dev. Biol. 20: 811–38. doi:10.1146/annurev.cellbio.19.111301.144309. PMID 15473861.

[Kumar-squamous-1] Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. "Ch. 13: Box on morphology of squamous cell carcinoma". Robbins Basic Pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.

[2] Andrew L Harris and Darren Locke (2009). Connexins, A Guide. New York: Springer. p. 574. ISBN 978-1-934115-46-6.

[Yan_Anchoring_Junctions-3] Yan HH, Mruk DD, Lee WM, Cheng CY (2008). "Cross-talk between tight and anchoring junctions-lesson from the testis". Adv. Exp. Med. Biol. 636: 234–54. doi:10.1007/978-0-387-09597-4_13. PMID 19856171.

[4] Lie PP, Cheng CY, Mruk DD (2011). "The biology of the desmosome-like junction a versatile anchoring junction and signal transducer in the seminiferous epithelium". Int Rev Cell Mol Biol. 286: 223–69. doi:10.1016/B978-0-12-385859-7.00005-7. PMID 21199783.

[Evans02-5] Evans WH, Martin PE (2002). "Gap junctions: structure and function (Review)". Mol. Membr. Biol. 19 (2): 121–36. doi:10.1080/09687680210139839. PMID 12126230.

[Lampe04-6] Lampe PD, Lau AF (July 2004). "The effects of connexin phosphorylation on gap junctional communication". Int. J. Biochem. Cell Biol. 36 (7): 1171–86. doi:10.1016/S1357-2725(03)00264-4. PMC 2878204. PMID 15109565.

[Abstracts_for_platform_presentations-7] "Abstracts: Proceedings of the International Gap Junction Conference. August 5–9, 2007. Elsinore, Denmark". Cell Commun. Adhes. 14 (6): 275–346. 2007. doi:10.1080/15419060801891042. PMID 18392995.

[Wei-8] Wei CJ, Xu X, Lo CW (2004). "Connexins and cell signaling in development and disease". Annu. Rev. Cell Dev. Biol. 20: 811–38. doi:10.1146/annurev.cellbio.19.111301.144309. PMID 15473861.