ابوسعد سمعانی
ابوسعد، عبدالکریم بن محمد سمعانی (۹ فوریه ۱۱۱۳ - دسامبر ۱۱۶۶م/۲۱ شعبان ۵۰۶- ربیع‌الاول ۵۶۲ ق) حافظ و محدث، فقیه شافعی، ادیب و تاریخ‌نگار برجستهٔ خراسانی ایرانی در سدهٔ ششم هجری/دوازدهم میلادی بود.
معروف‌ترین اثر او کتاب الانساب است که به انساب سمعانی مشهور است. وی در ۱۱۵۵میلادی به تألیف این مفصل پرداخت. اثر در هشت جلد تألیف شده و موضوع آن در باب انساب عرب می‌باشد. الانساب دارای ارزش تاریخی و جغرافیایی زیادی است، چون در زیر نام شخصیت‌های معروف مورد بحث توضیحات شرح حالی و مکان‌شناسی به دست می‌دهد. او این اطلاعات را در ضمن سفرهایش گرد آورد، چون در این اثنا، فضلای زیادی را به‌منظورهای مختلف ملاقات کرده بود. بیشتر از نظر ایران، ماوراءالنهر و آسیای مرکزی دارای ارزش است، چون در این مورد مهترین و غالباً یگانه مأخذ اطلاعات ماست. کتاب الانساب از طریق منتخبی از آن، به نام لباب، تألیف ابن اثیر یا از طریق منتخب دیگری به نام لُب‌ّاَللُباب تألیف سیوطی معروف شده‌است.
آثار دیگر او عبارتند از تاریخ مرو و همچنین تکمله‌ای بر تاریخ بغداد نوشت.
| ابوسعد سمعانی | |
|---|---|
| زادهٔ | ۹ فوریهٔ ۱۱۱۳/ ۲۱ شعبان ۵۰۶ ق مرو، خراسان |
| درگذشت | ۰ دسامبر ۱۱۶۶ (۵۳ سال)/ربیع‌الاول ۵۶۲ ق (۵۶ سال طبق تقویم قمری) مرو |
| محل زندگی | در بیش از صد شهر از سرزمین‌های اسلامی روزگارش |
| نژاد | ایرانی مروی؛ همبستگی به طایفهٴ بنی سمعان، از شاخه‌های بنی تمیم |
| تحصیلات | علم حدیث، ادبیات عربی |
| پیشه | حافظ و محدث، فقیه، ادیب، واعظ، خطیب و تاریخ‌نگار |
| سال‌های فعالیت | نخستین آموزش، همراه پدر و برادر بزرگش در ۵۰۹ق (سه سالگی)، در نیشابور و سرخس |
| شناخته‌شده برای | بسیاری سفرها و استادان در علم حدیث |
| آثار | العوالی، المعجم، تاریخ مرو |
| شهر زادگاه | مرو، دمشق |
| عنوان | تاج‌الاسلام |
| دین | اسلام |
| مذهب | اهل سنت، شافعی |
استادان او
عایشه بنت فضل صوفی، رابعه اصفهانی، شکر اسفراینی، فاطمه سودرجانی، حورستی عیاضی، عبدالقادر گیلانی، ابوزید معزم، فاطمه فضل مروزی ظریفه طبریه، راضیه میهنیه، ام‌نجم اصفهانی، ابوالعلاء سهلوی، ابوالقاسم رملی، ابوالقاسم مالینی، ابوالقاسم ابریشمی، ابراهیم لفتوانی، ابواسحاق دواتی، ابواسحاق جاجرمی، ابواسحاق طاسبندی، ابوالقاسم صالحانی، ابوالقاسم طبری، ابوالقاسم صیدلانی، ابوسعد مؤذن، ابوعلی بیهقی.
منابع
- ↑ ناجی سالم، منیره (۱۹۷۵). التحبیر فی المعجم الکبیر. ج. یکم. بغداد: دیوان الأوقاف. ص. مقدمه. دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۶.
- سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی.
- به سرپرستی غلامحسین مصاحب، دائرةالمعارف فارسی