ابراهیم زَکزاکی (زاده ۱۳۳۲ شمسی)، روحانی شیعه و رهبر شیعیان نیجریه. زکزاکی با تأثیر از انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی، شیعه شد و با تأسیس جنبش اسلامی نیجریه، سیصد مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد. او همچنین مؤسسات خیریهای برای ارائه خدمات مالی درمانی و آموزشی به شیعیان راهاندازی کرده است.
چنانکه زکزاکی گفته، وی همزمان با انقلاب اسلامی در ایران (۱۳۵۷ش)، تبلیغ دینی در نیجریه را با جذب دهها نفر آغاز کرد و تعداد پیروان اهل بیت (ع) در نیجریه، در دهه ۱۳۹۰ شمسی، با تلاشهای وی به میلیونها تَن رسیده است.
سه فرزند زکزاکی، در حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایی روز قدس ۱۳۹۳ش، کشته شدند. همچنین زکزاکی، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به حسینیه بقیة الله در شهر زاریا در سال ۱۳۹۴ش بازداشت و زندانی شد. سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران،حسین وحید خراسانی از مراجع تقلید، و شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین به کشتار شیعیان در نیجریه اعتراض کردند. تجمعات و آیینهایی هم در ایران، آمریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه، در اعتراض به عملکرد دولت نیجریه برگزار شد.
او و همسرش پس از شش سال حصر خانگی و زندان در ۶ مرداد سال ۱۴۰۰ شمسی (۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱) از تمام موارد اتهامی تبرئه و آزاد شدند.
ابراهیم یعقوب زَکزاکی در سال ۱۳۳۲ش (۱۳۷۲ق) در شمال نیجریه زاده شد. وی تا سال ۱۳۵۴ش، علاوه بر تحصیلات خود، دروس دینی را نیز در شمال نیجریه، در شهر کانو آموخت. وی تا سال ۱۳۵۷ش، مدرک اقتصادش را در مقطع کارشناسی، از دانشگاه احمد بلو زاریا دریافت کرد و پس از مدتی، امامت جماعت در مسجد یکی از مدارس دینی را به عهده گرفت. زکزاکی ابتدا به عضویت در اتحادیه دانشجویان مسلمان درآمد و سپس به دبیرکلی آن برگزیده شد.
ابراهیم زکزاکی، در سفر به پاریس در سال ۱۳۵۷ش، با امام خمینی دیدار کرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد. وی از تاثیر شگفتانگیز امام خمینی و انقلاب اسلامی بر خود سخن گفته است. زکزاکی ابتدا از اهل سنت و مالکیه بود و پس از دیدار با امام خمینی، شیعه شد.
زَکزاکی، پس از انقلاب اسلامی ایران، به ایران سفر کرد و پس از بازگشت، جنبش اسلامی نیجریه را در کشور خود راهاندازی کرد. وی حدود ۳۰۰ مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد. زکزاکی همچنین یکی از اعضای عمومی مجمع جهانی اهلبیت است. تأسیس مؤسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تأسیس مؤسسه خیریه الزهرا با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تأسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است.
به گفته نسیبه زکزاکی فرزند ابراهیم زکزاکی، با تلاشهای وی، ۱۲ میلیون نفر در نیجریه شیعه شدهاند. چنانکه زکزاکی گفته، فعالیت تبلیغی وی در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی (همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران) با جذب دهها نفر آغاز شده و بعد از ده سال، به صدها هزار نفر رسیده و در دهه ۱۳۹۰ش به میلیونها نفر پیرو اهل بیت (ع) رسیده است.
در جریان برگزاری مراسم اربعین در سال ۱۴۳۷ق (۱۳۹۴ش) از سوی جنبش اسلامی نیجریه، حمله نیروهای ارتش نیجریه به مراسم شیعیان، موجب کشتهشدن دهها تن از آنها شد. زکزاکی و همسرش نیز در ابتدای ربیع الاول ۱۴۳۷ق (دی ۱۳۹۴ش)، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به حسینیه بقیة الله زاریا که منجر به کشته و مجروحشدن تعدادی از شیعیان شد، دستگیر و زندانی شدند.
پیش از آن، در مرداد ۱۳۹۳ش نیز سه پسر ابراهیم زکزاکی به همراه ۳۳ تن از شیعیان، در جریان حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایان روز قدس، کشته شدند.
دادگاه عالی نیجریه، در شهریور ۱۳۹۵ش، با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد ولی در آذر ۱۳۹۵ش حکم آزادی زکزاکی و همسرش را صادر کرد. با این حال وی آزاد نشد و در دی ۱۳۹۶ش در پی انتشار شایعاتی درباره درگذشتش در زندان، در جمع خبرنگاران حضور یافت. زکزاکی در اردیبهشت ۱۳۹۷ش، در تماسی تلفنی با فرزند خود، کشتار شیعیان در شهر زاریای نیجریه را ناشی از کمک مالی دولت عربستان سعودی به ارتش نیجریه دانست. زکزاکی در سالهای ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۵ش (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۹م) هم سه بار و جمعا به مدت هفت سال از سوی دولت نیجریه زندانی شد.
حمله به شیعیان، کشتن آنها و بازداشت زکزاکی و همسرش در نیجریه، اعتراضات فراوانی را در نیجریه و نقاط دیگر جهان از جمله ایران، امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه برانگیخت.
آیت الله حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه، در مرداد ۱۳۹۳ش، در واکنش به کشتهشدن راهپیمایان روز قدس در نیجریه و همچنین کشتهشدن سه فرزند ابراهیم زکزاکی توسط نیروهای دولتی نیجریه، در تماس تلفنی با زکزاکی، شهادت شیعیان و سه فرزندش را به وی تسلیت گفت. آیت الله سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ابراهیم زکزاکی را از شخصیتهای مظلوم دنیا خواند و در جمع مسئولان کشور ایران و مهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، با اشاره به وقایع نیجریه، زکزاکی را «مصلح تقریبی مؤمن» دانست که شش فرزند او در طی دو سال به شهادت رسیدهاند. آیت الله خامنهای همچنین حمله به شیعیان در نیجریه را فاجعه خواند. شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین، حمله به شیعیان و کشتن آنها را جنایت، و دولت نیجریه را مسئول آن دانست.
بنابر اعلام دولت نیجریه، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، پس از حمله مأموران دولتی نیجریه به حسینیه شیعیان در شهر زاریا، در تماس تلفنی با محمد بوهاری، رئیس جمهور نیجریه، از وی خواست کمیته حقیقتیاب برای بررسی خشونتها بر ضد شیعیان تشکیل شود. وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به حملات علیه شیعیان، سفیر نیجریه در تهران را احضار و خواستار محافظت از شیعیان در نیجریه شد.
عدم اجرای حکم آزادی زکزاکی واکنشهایی را در نیجریه نیز در پی داشت. در مراسم اربعین سال ۱۳۹۷ شمسی گروهی از شیعیان نیجریه در واکنش به زندانی بودن و عدم اجرای حکم آزادی او در شهر ابوجا دست به تظاهرات زدند و خواستار آزادی او شدند. ارتش نیجریه به تظاهرکنندگان حمله کرد و بنا به گزارش منابع خبری بیش از ۴۰ تن از شیعیان در این حملات کشته شدند. همچنین در اواخر تیر ۱۳۹۸ش در پی وخامت حال زکزاکی، گروهی از شیعیان در ابوجا، پایتخت نیجریه در راهپیمایی خواستار آزادی وی شدند، پلیس و نیروهای امنیتی نیجریه به آنها حمله کردند، بنا به گزارش منابع خبری در این حمله ۱۱ تن کشته و ۳۰ تن زخمی شدند.
زکزاکی و همسرش که از شهریور ۱۳۹۵ به مدت شش سال در حبس خانگی و زندان بودند، در ۶ مرداد ۱۴۰۰ (برابر با ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱) از تمامی موارد اتهامی تبرئه و آزاد شدند.
اطلاعات فردی | |
---|---|
نام کامل | ابراهیم یعقوب زکزاکی |
لقب | رهبر شیعیان نیجریه |
تاریخ تولد | |
اطلاعات علمی | |
محل تحصیل | |
سایر | |
فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
سیاسی | تأسیس و رهبری جنبش اسلامی نیجریه |
ابراهیم زکزاکی که به همراه همسرش به ایران سفر کرده بود در۲۲مهر۱۴۰۲ در مراسمی در دانشگاه تهران از وی تجلیل و مدرک دکترای افتخاری اعطا شد. در این مراسم در کنار سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران و افراد دیگری همچون محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و سعیدرضا عاملی دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس پیشین و عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران حضور داشتند.