زبان‌پریشی
زبان‌پَریشی یا آفازی (به انگلیسی: Aphasia) اختلال در بیان یا درک زبان به‌دنبال آسیب مغزی است. زبان پریشی اختلال زبانی ناشی از آسیب مغزی می‌باشد. یک نوع آن زبان پریشی ورنیکه است که در آن بخش معنایی آسیب می‌بیند. به عنوان نمونه گزیده زیر را در نظر بگیرید:
«قبل از ورود به خانه، من در یکی اینجا بود. خواهر من گروه در یکی دیگر بود.»
ارتباط معنایی بین واژه‌های عبارت فوق به‌شکلی جدی به هم خورده و علت آن نوعی آسیب مغزی است که در دانش معنایی فرد بیمار اختلال ایجاد کرده‌است. اما دانش واج‌شناسی سالم مانده‌است و لفظ فرد گرچه فاقد معنی است اما روان و با مکث و آهنگ مناسب ادا شده‌است. از نظر ساختار نحوی نیز مشکلی ندارد که این ویژگی خاص زبان پریشی ورنیکه است.
| زبان‌پریشی | |
|---|---|
| تخصص | عصب‌شناسی، عصب‌روان‌شناسی، گفتاردرمانی  |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | F80.0-F80.2, R47.0 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 315.31, 784.3, 438.11 |
| دادگان بیماری‌ها | 4024 |
| مدلاین پلاس | 003204 |
| ئی‌مدیسین | neuro/۴۳۷ |
| سمپ | D001037 |
| زبان‌پریشی | |
|---|---|
| تخصص | عصب‌شناسی، عصب‌روان‌شناسی، گفتاردرمانی |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | F80.1, F80.2, R47.0 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 438.12, 784.5 |
اگر آسیب مغزی به بخش‌هایی از مغز وارد شود که با بیان و درک زبانی ارتباط دارند این آسیب‌ها می‌توانند منجر به زبان‌پریشی شوند. زبان‌پریشی الزاماً بر درجهٔ هوش فرد تأثیری ندارد.
اگر از دست دادن قدرت تکلم کامل باشد به آن زبان‌پریشی (Aphasia) گفته می‌شود ولی اگر بخشی از این قدرت از دست برود به آن اصطلاحاً دشگویی (dysphasia) اطلاق می‌شود.
اغلب زبان‌پریشی‌ها در پی سکتهٔ مغزی با آسیب نیم‌کره چپ مغز ایجاد می‌گردند. مطالعه زبان‌پریشی از آن‌جا که به افزایش بینش ما در باب سازماندهی عصبی زبان در مغز می‌انجامد همواره مورد توجه کارشناسان علوم اعصاب، زبان‌شناسی و گفتاردرمانی بوده‌است. در بیشتر موارد پس انجام اقدامات پزشکی بیماران به خدمات توانبخشی به‌ویژه گفتاردرمانی نیاز دارند.
علائم و نشانه‌ها
کسانی که مشکل زبان پریشی دارند بخاطر آسیب مغزی رفتارهایی از خود بروز می‌دهند. البته باید دانست که بعضی از این نشانه‌ها می‌تواند بخاطر مشکلاتی چون دیس آرتری یا آپراکسیا باشد. نشانه‌های زبان پریشی بر اساس محل آسیب مغزی باهم فرق دارند و از نظر شدت و سطح ناتوانی در ارتباط یکسان نیستند. اغلب کسانی که زبان پریش هستند سعی می‌کنند با استفاده از کلماتی چون چیز این مشکل را پنهان کنند. پس وقتی از آن‌ها خواسته می‌شوند اسم مداد را بگویند ممکن است بگویند چیزی که با آن می‌نویسند.
- ناتوانی در درک زبان
- ناتوانی در تلفظ
- ناتوانی در صحبت خودبخودی
- ناتوانی در شکل‌دادن به کلمات
- ناتوانی در نام بردن اشیا
- ناتوانی در سخنرانی
- ناتوانی در تکرار یک عبارت
- ناتوانی در خواندن و نوشتن
جستارهای وابسته
منابع
- ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۱۴ ژانویهٔ ۲۰۰۷.
- روان‌شناسی زبان، ترجمه و تألیف حسن خواجه‌امیری، ۱۳۸۵، نشر دانش‌آرا، تهران، ص ۱۶