کلکل به لفظ دلالت کننده بر شمول حکم نسبت به همه افراد مدخول آن اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفلفظ «کل»، از ادوات عموم است؛ یعنی از الفاظی است که بر شمول و فراگیری حکم نسبت به تمام افراد مدخول خود دلالت می‌کند؛ برای مثال، در جمله: «اکرم کل عالم»، لفظ کل دلالت می‌کند بر این که حکم اکرام بر روی همه افراد عالم رفته است. ۲ - از نظر اصولیونبیشتر اصولی‌ها همانند مرحوم « آخوند » لفظ کل را از الفاظ مختص « عموم » می‌دانند، ولی بعضی دیگر آن را از الفاظ مشترک بین «عموم» و «خصوص» می‌دانند. بیشتر اصولیون معتقدند دلالت کل بر عموم، به وضع واضع است، ولی برخی مانند مرحوم «آخوند» بر این باورند که این دلالت، به مقدمات حکمت است. [۴]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۳، ص۳۶۰.
[۵]
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۵۳.
[۷]
شیرازی، محمد، الاصول، ج۵، ص۲۰.
[۸]
اسنوی، عبد الرحیم بن حسن، التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول، ص۲۹۸.
[۹]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۱، ص۳۰۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «کل». |