عصبیتعصبیّت در دو معنا بکار رفته است. ۱. جانبداری؛ ۲. دشمنی شدید. ۱ - کاربرد فقهیاز آن به مناسبت در باب امر به معروف و نهی از منکر و شهادات سخن گفته‌اند. ۲ - معنای لغویعصبیّت عبارت است از طرفداری و هواخواهی یا دشمنی شدید نسبت به شخص، گروه و یا امری. ۳ - نهی از تعصب در روایاتدر روایات بسیاری از تعصب ورزیدن نهی شده است. در حدیثی از امام صادق علیه السّلام آمده است: «کسی که تعصب بورزد یا دیگری به نفع او تعصب ورزد (و او نیز بدان خشنود باشد) ریسمان ایمان از گردنش گشوده (و از قلمرو ایمان خارج) می‌شود». از این رو، عصبیّت حرام است. ۴ - مقصود از عصبیّت حراممقصود از عصبیّت حرام و ناپسند، جانبداری از اعضای خانواده، یاران و یا قبیله و حزب خود در ظلم و باطل و یا لجاجت در باطل از آن جهت که آیین او یا آیین پدران و یا خانواده‌اش هست، می‌باشد. بنابر این، تعصب در آیین حق و حمایت از آن و نیز حمایت فرد از خانواده یا قبیله خود برای دفع ستم از آنان، امری پسندیده است در حدیثی از امام سجاد علیه السّلام بدین مضمون آمده است: «محبت انسان نسبت به قبیله‌اش مصداق عصبیّت نیست. عصبیّت آن است که فردی، افراد بد قبیله خود را بهتر از افراد خوب دیگر قبایل بداند و یا اینکه قبیله‌اش را بر ستمگری یاری رساند». ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۳۸۸. |