عجلانعجلان یکی از حکمرانان بنی‌رمیثه بود. دوران حکمرانی آن‌ها از متلاطم‌ترین زمان‌ها بود که با رقابت سه قدرت هم جوار مصر، یمن و ایلخانان مغول در ایران برای نفوذ بیشتر در مکه هم زمان گشت. ۱ - پیشینهبنی رمیثه فرزندان و نسل رمیثة بن ابی نمی‌محمد بن حسن بن علی بن قتاده از اشراف حسنی بودند. رمیثه پسرانی به نام ثقبه، سند، مغامس، عجلان و مبارک داشت که اینان و نسلشان بدین نام و نیز ذوی رمیثه شناخته می‌شوند. [۱]
فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۵، ص۱۹۰.
[۲]
فاسی، محمد، غایة المرام، ج۲، ص۱۴۰.
دوران حکمرانی آن‌ها از متلاطم‌ترین زمان‌ها بود که با رقابت سه قدرت هم جوار مصر، یمن و ایلخانان مغول در ایران برای نفوذ بیشتر در مکه هم زمان گشت و پیامد آن ایجاد بحران سیاسی و دست به دست شدن حکمرانی میان اشراف و بنی رمیثه و ناخرسندی مردم و حاجیان بود.۲ - حکمرانی مکهعجلان پس از تایید امارتش از سوی ممالیک مصر، توانست همراه برادرش ثقبه در برابر پرداخت ۶۰ هزار درهم به پدرش رمیثه، او را برای واگذاری حکومت به آن‌ها قانع کند. [۳]
ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۳، ص۲۲۶.
آغاز حکمرانی وی بر آن شهر، سال ۷۴۵ یا ۷۴۶ق. گزارش شده است. حکمرانی عجلان با پشتیبانی حاکمان یمن و ممالیک مصر [۴]
غازی، عبدالله بن محمد، افادة الانام، ج۳، ص۱۹۹.
و نیز تدبیر خود وی حدود ۳۰ سال تا ۷۷۷ق. به صورت مشترک و مستقل ادامه یافت. [۵]
غازی، عبدالله بن محمد، افادة الانام، ج۳، ص۱۹۸.
وی که در آغاز امارتش از توقع مشارکت برادرانش سند و مغامس در حکمرانی مکه آگاه بود، آن‌ها را برای دور کردن از تحولات مکه به وادی نخله فرستاد و پس از مدتی کوتاه برادر سومش ثقبه را نیز روانه آن جا کرد. [۶]
سباعی، احمد، تاریخ مکه، ص۲۷۲.
اما آن‌ها به مصر رفتند و به سال ۷۴۶ق. سلطان مصر زندانی شدنشان را طی نامه‌ای که در تایید حکومت عجلان به مکه فرستاد، اعلام کرد. [۷]
فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۲۰۵.
۳ - اخراج از مکهآنها پس از آزادی (۷۴۷ق.) با بازگشت به مکه در حالی که نامه‌ای از سلطان مصر در تایید مشارکت این سه برادر در نیمی از حکمرانی مکه داشتند، با مخالفت عجلان روبه رو شدند؛ اما توانستند او را به سال ۷۴۸ق. از مکه اخراج کنند. وی به مصر رفت و پس از مدتی در شوال سال ۷۵۰ق. بر مکه تسلط یافت. برادرانش که از شهر رانده شده بودند، به یمن رفتند. [۸]
فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۲۰۵.
در همان سال، میان عجلان و برادرش ثقبه درباره حکمرانی مکه که به صورت مشترک در دستان آن‌ها بود، اختلاف پدید آمد. سپس میان آن‌ها صلح برقرار شد و با رفتن عجلان به قاهره (۷۵۰ق.) ثقبه به تنهایی به حکمرانی پرداخت. [۹]
فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۵، ص۱۸۹-۱۹۰.
۴ - حکومت دوبارهالبته حکمرانی عجلان بر مکه در پی بازگشتش از مصر دیگر بار تحقق یافت. وی را به دلیل عدالت ورزی و سیره پسندیده اش ستوده‌اند. [۱۱]
فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۵، ص۱۹۰.
با مرگ او در ۷۷۷ق. فرزندانش احمد، علی، محمد، کبیش و حسن که از آن‌ها با عنوان آل عجلان [۱۲]
فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۲۰۷-۲۰۸.
[۱۳]
فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۲، ص۲۴۷-۲۴۸.
یاد می‌شود، مدعی حکومت بر مکه بودند و از میان آن‌ها کسانی چون احمد [۱۴]
ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۳، ص۳۲۰.
[۱۵]
صباغ، محمد بن احمد، تحصیل المرام، ج۲، ص۷۵۴.
و حسن [۱۶]
ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۳، ص۵۸۲.
به حکمرانی مکه دست یافتند.۵ - پانویس
۶ - منبعحوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «بنی رمیثه» تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۲۹. رده‌های این صفحه : بنی رمثه | تاریخ مکه | تراجم | جغرافیای اسلامی | حاکمان مکه | خاندان های عرب | درگذشتگان سده 8 (قمری)
|