شرعه«شِرْعه» نیز در لغت به معناى راه مستقیم است [۱]
المعجم الوسیط، مادّه «شرع».
و چون بر وزن «فِعْله» است از آن نوع خاصّى از راه مستقیم اراده مى شود [۲]
التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، مادّه «شرع».
و بر همین اساس است که در قرآن کریم از راه ها و مذاهب مختلفى که به یک سرى عقاید و اصول و قوانین مشترک منتهى مى شود به «شِرعه» تعبیر شده است: (لِکُلّ جَعَلْنَا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً) [۳]
مائده، آیه ۴۸.
و روشن است که «ما به الامتیاز» شرایع آسمانی، امورى فرعى و عملى است و دقیقاً از همین نکته مى توان نتیجه گرفت که مراد از «شِرعه» خصوص احکام و فروعات عملى است و در نتیجه اخصّ و محدودتر از دو واژه «شریعت» و «دین» مى باشد.۱ - شریعت از نگاه امام خمینیامام خمینی پیروی از شریعت و مراعات ظاهر آن را تنها راه رسیدن به طریقت و حقیقت می‌داند [۵]
خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۰۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.
و معتقد است هیچ راهی در معارف الهی پیموده نمی‌شود مگر آنکه ظاهر شریعت مراعات شود و بدون اتصاف به ظاهر شریعت نمی‌توان به باطن دست یافت؛ همچنان که راه رسیدن به باطن اعمال شرعی و عبادات، مانند نماز، رعایت آداب شرعی در آن عبادت است و این امر راه مستقیم به اسرار ربوبیت و انوار غیبی است. امام خمینی علم شریعت را راهی مستقیم به اسرار و تجلیات الهی و اساس اعمال ظاهری و تکالیف الهی می‌داند و بر این اعتقاد است که نزدیک‌ترین راه وصول الی‌الله و صراط مستقیم اهل سلوک راه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) اوست. ایشان با این اعتقاد که دستور تربیت انسان در شرایع الهی وجود دارد، معتقد است کسی که با مداومت بر انجام اعمال ظاهری شریعت و تبعیت از تکالیف الهی به باطن دست نیابد، باید بداند آن‌گونه که شایسته و بایسته است بر انجام وظایف ظاهری قیام نکرده است و درصورتی‌که سالک در ریاضت خود، طریق شریعت را در پیش نگیرد و به ریاضت‌های باطل روی آورد، نفس و شیطان درون او بر او تجلی می‌کند و به ادعاهای باطل و شطحیات مبتلا می‌شود و این درحقیقت از نقصان سلوک و بقای انانیت سالک است. [۱۱]
خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۴۰، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.
[۱۲]
خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۰۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.
به اعتقاد امام خمینی، سالک پس از آنکه ملتزم به احکام شریعت شد و مشغول تهذیب باطن گردید، کم‌کم انوار غیبی الهی در آینه قلبش تجلی می‌کند و با جذبه‌های باطنی و عشق فطری ذاتی، مجذوب عالم غیب می‌شود و پس از گذر از این مراحل، سلوک الی‌الله با دستگیری باطنی غیبی آغاز می‌شود و قلب، حق‌طلب و حق‌جو می‌شود و توجه قلب از طبیعت جدا شده به حقیقت می‌رسد. [۱۳]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۳۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - پانویس• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |