زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

رسانه





ابزار اطلاع رسانی اعم از صوتی، تصویری، مکتوب و شبکه‌ای را رسانه گویند. عنوان رسانه از عناوین جدید است که از احکام مرتبط با آن در مسائل مستحدثه سخن گفته‌اند.


۱ - تعریف رسانه



به هر وسیله‌ای که اخبار و اطلاعات‌ را به مردم می‌رساند رسانه گویند؛ خواه صوتی باشد، مانند رادیو یا صوتی- تصویری، همچون تلویزیون یا مکتوب از قبیل روزنامه و مجله و یا شبکه‌ای، مثل اینترنت. از رسانه به رسانه جمعی، گروهی و همگانی نیز تعبیر می‌شود.
احکام رسانه در دو بخش رسانه‌های صوتی یا صوتی- تصویری و رسانه‌های مکتوب بیان می‌شود.

۲ - احکام رسانه صوتی یا صوتی- تصویری




۲.۱ - اعتماد بر رسانه درباره اوقات شرعی و پخش اذان


اعتماد بر اعلام اوقات شرعی و نیز اذان پخش شده از رادیو و تلویزیون در صورتی که برای مکلف اطمینان به دخول وقت حاصل شود، جایز و صحیح است.
[۱] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۳۹.


۲.۲ - شنیدن اذان و اقامه به صورت زنده از رسانه


به تصریح برخی، شنیدن اذان و اقامه از رادیو و تلویزیون، در صورت پخش زنده، از اذان و اقامه نماز کفایت می‌کند.

۲.۳ - حکایت اذان در حال پخش از رسانه


حکایت اذانی که به طور مستقیم از رسانه پخش می‌شود مستحب است.
[۳] مهذب الأحکام ج۶، ص۶۳.

به تصریح برخی، در صورت پخش غیر مستقیم استحباب ندارد.

۲.۴ - شنیدن آیات سجده از رسانه


گوش دادن به آیات سجده از رادیو و تلویزیون در صورت پخش مستقیم و زنده موجب وجوب سجده در آیات دارای سجده واجب و استحباب آن در آیات دارای سجده مستحب است. در وجوب یا استحباب سجده، در صورت پخش غیر مستقیم اختلاف است.
[۶] مستند العروة (الصلاة) ج۴، ص۲۳۰-۲۳۱.
[۷] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۵۹۳، م۱۰۹۶.


۲.۵ - پاسخ سلام سلام کننده از رسانه


پاسخ دادن به سلامِ سلام کننده از طریق رادیو و تلویزیون واجب نیست.

۲.۶ - ترتب حکم بر انشاء یا اخبار گوینده از رسانه


در موارد ترتب حکم بر انشاء یا اخبار، مانند شهادت، اقرار، قذف، لعان، تهمت، فحش، حکم حاکم و رؤیت هلال، در صورت پخش زنده انشاء یا اخبار از رادیو و تلویزیون، با علم به استناد آن به گوینده- اعم از فرد و حاکم- آثار بر آن بار می‌شود.

۲.۷ - آلات مشترک بودن رسانه‌های صوتی و تصویری


رسانه‌های صوتی و صوتی- تصویری از آ لات مشترک به شمار می‌روند و استفاده از آنها در منافع حلال، جایز و در منافع حرام، حرام می‌باشد.

۳ - احکام رسانه مکتوب (نوشتاری)




۳.۱ - حقوق معنوی رسانه‌های مکتوب


حق امتیاز انتشار روزنامه، مجله و نیز تکثیر نرم افزارها از حقوق معنوی به شمار می‌رود. آیا این حق از نظر شرع، معتبر و ثابت است و در نتیجه چاپ و تکثیر آنها بدون رضایت صاحبانشان جایز نخواهد بود، یا از نظر شرع ثابت نیست؟ مسئله اختلافی است.

۳.۲ - اشتراک روزنامه و مانند آن


اشتراک روزنامه و مانند آن که از آن به آبونمان تعبیر می‌شود، صحیح است.

۳.۳ - نشریات گمراه کننده


خرید و فروش و کمک به مطبوعات و نشریات گمراه کننده حرام است. خواندن آنها نیز جایز نیست، مگر برای آگاهی از محتوای فاسد آنها و ریشه کنی و پاسخ گویی به مطالب آنها با داشتن تمکن از رفع مفاسد و شایستگی برای پاسخ گویی به آنها.
[۱۰] توضیح المسائل مراجع ج۲، ص۸۷۵.


۴ - پانویس


 
۱. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۳۹.
۲. تحریر الوسیلة ج۲، ص۶۲۹.    
۳. مهذب الأحکام ج۶، ص۶۳.
۴. تحریر الوسیلة ج۲، ص۶۲۹.    
۵. تحریر الوسیلة ج۲، ص۶۲۹.    
۶. مستند العروة (الصلاة) ج۴، ص۲۳۰-۲۳۱.
۷. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۵۹۳، م۱۰۹۶.
۸. تحریر الوسیلة ج۲، ص۶۲۹.    
۹. تحریر الوسیلة ج۲، ص۶۳۰.    
۱۰. توضیح المسائل مراجع ج۲، ص۸۷۵.


۵ - منبع


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیه السلام، ج۴، ص۹۶-۹۸.    


رده‌های این صفحه : رسانه ها | فرهنگ و اجتماع




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.