جدد (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَدَد (به فتح جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای قطع، عظمت و بزرگی، تازه و نو، جدّی و شوخی که حضرت علی (علیه‌السلام) در بیان موعظه، رفیق دینی و اموات از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَدَد (به فتح جیم) به معنای قطع، عظمت و بزرگی، تازه و نو، جدّی و شوخی آمده است. چنان‌که در مجمع البیان ذیل آیه «تَعالی جَدُّ رَبِّنا.» آورده است: اصل جدّ به معنی قطع است. به «عظمت» جدّ گفته می‌شود که از هر عظمت دیگر مقطوع است. به‌همین جهت پدربزرگ را «جدّ» گویند که در علو مرتبه از پدر پایینی مقطوع است. همچنین به «جِدّ» (به کسر جیم) خلاف شوخی، جدّ گفته‌اند که از سخیف بودن، بریده شده است. به «تازه» از آن، جدید گفته‌اند که در غالب، زمان بریده شدن ِ آن تازه است. علاوه بر این واژه «جدّ» به معنای جدّی و عدم شوخی، «جدید و تجدید» به معنای تازه و تازه کردن نیز بکار رفته است. همچنین «جِدّ» به معنای تلاش، «جِدّة» به معنای تازه، «جَدّ» به معنی پدربزرگ، «مُجِدّ» به معنای تلاشکر، «جدیدان» به معنی شب و روز، «جادّه» به معنای راه آمده است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه می‌فرماید: «الدهر یخلق الابدان و یجدّد الامال و یقرّب المنیّة و یباعد الامنیّة.» همچنین آن حضرت (علیه‌السلام) درباره رفیق دینی‌اش فرموده است: «کان لی فیما مضی اخ فی الله ... کان ضعیفا مستضعفا فان جاء الجدّ فهو لیث غاب؛ به وقت آمدن کار، جدّی مانند شیر بیشه بود.» امام (علیه‌السلام) در موعظه‌ای دیگر می‌فرماید: «فعلیکم بالجدّ و الاجتهاد و التّاهب و الاستعداد.» که به معنی تلاش و کوشش است. آن حضرت همچنین در رابطه با حق تعالی می‌فرماید: «الحمد لله الفاشی فی الخلق حمده و الغالب جنده و المتعالی جدّه.» که «جدّ» به معنی عظمت است. امام (علیه‌السلام) درباره اموات فرموده است: «قد هتکت الهوامّ جلدته و ابلت النواهک جدّته؛ حشرات پوستش را پاره کرده و پوسندگان تازه‌اش را پوسانده‌اند.» درباره راه حق نیز فرموده‌اند: «الیمین و الشمال مضلة و الطریق الوسطی هی الجادّة.» ۳ - تعداد کاربرداین واژه و مشتقات آن در «نهج البلاغه» بسیار آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جدد»، ص۲۰۵-۲۰۴. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|