جؤجؤسینه و استخوان سينه را جُؤجُؤ مي گويند و عنوان ياد شده در باب صلات به کار رفته است. ۱ - احکام جؤجؤچسبانيدن سينه به زمین در سجده شکر مستحب است. در برخى روایات و نيز کلمات فقها چسبانيدن جؤجؤ و سينه، هر دو آمده است. امام خمینی در این باره در تحریرالوسیله می‌نویسد: «ویستحبّ فیه افتراش الذراعین والصاق الجؤجؤ و الصدر و البطن بالارض.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۸۷، کتاب الصلاة،، القول فی سجدتی التلاوة و الشکر، مسالة۸.
متن کامل ترجمه فارسی کلام ایشان در باره سجده شکر و آداب آن چنین است: سجده کردن برای خدا، به‌خودی‌خود از بزرگ‌ترین عبادت‌ها است و درباره آن وارد شده است که: «خداوند به چیزی همانند سجده، عبادت نشده است»، و «نزدیک‌ترین حالات بنده به خداوند وقتی است که در سجده باشد»، و برای شکرگزاری خدا به هنگام رسیدن نعمت و دفع بلا و هنگام یادکردن این دو و برای موفّق شدن به ادای هر واجب و مستحبی، بلکه برای موفّق شدن به انجام هر کار خیری، حتی صلح دادن بین دو نفر، سجده کردن مستحب مؤکّد است. و اکتفا به یک سجده جایز است، ولی افضل آن است که دو سجده نماید، به این معنی که با قراردادن گونه‌ها یا دو طرف پیشانی روی زمین، بین دو سجده فاصله‌اندازد. و در این سجده، صرف قراردادن پیشانی روی زمین همراه با نیّت، کافی است و احتیاط (مستحب) آن است که مواضع هفت‌گانه بر زمین قرار بگیرد، و پیشانی بر چیزی که سجده بر آن صحیح است نهاده شود، بلکه معتبر بودن اینکه پوشیدنی یا خوردنی نباشد خالی از قوت نیست همان‌طور که در سجده واجب قرآن گذشت. و در سجده شکر، ساعدها را روی زمین پهن کردن و چسباندن قسمت بالای سینه و سینه و شکم به زمین مستحب است و گفتن ذکر در سجده شکر شرط نیست؛ گرچه مستحب است صد مرتبه بگوید: «شُکْراً للَّه» یا «شُکْراً شُکْراً» و سه مرتبه، بلکه یک‌مرتبه هم کفایت می‌کند.و بهترین چیزی که در سجده گفته می‌شود آن چیزی است که از مولای ما، امام کاظم (علیه‌السلام) رسیده است؛ (که فرمود) در حال سجده بگو: «اللّهُمَّ انّی اشْهِدُکَ وَ اشْهِدُ مَلائِکَتَکَ وَ انْبِیاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ جَمیعَ خَلْقِکَ، انَّکَ انْتَ اللَّهُ رَبّی و الْاِسلامَ دینی وَ مُحَمَّداً نَبیِّی و عَلِیّا وَ الْحَسَنَ و الْحُسَیْنَ - و همه امامان تا حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را می‌شماری (سپس ادامه بده) ائِمَّتی بِهِمْ اتَوَلّی وَ مِنْ اعْدائِهِم اتَبَرَّءُ، اللَّهُمَّ انّی انْشِدُکَ دَمَ الْمَظْلومِ - سه مرتبه - اللَّهُمَّ انّی انْشِدُکَ بِایوائِکَ عَلی نَفْسِکَ لِاَعْدائِکَ لِتُهلِکنَّهُمْ بِایْدینا وَ ایْدِی المُؤْمِنینَ، اللَّهُمَّ انّی انْشِدُکَ بِایوائِکَ عَلی نَفْسِکَ لِاَولیائِکَ لِتَظْفُرَنَّهُمْ بِعَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِم انْ تُصَلّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ عَلی الْمُسْتَحْفِظینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ - سه مرتبه - اللَّهُمَّ انّی اَسْالُکَ الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ» - سه مرتبه - سپس گونه راستت را بر زمین می‌گذاری و می‌گویی: «یا کَهْفی حینَ تُعْیینی الْمَذاهِبُ وَ تَضیقُ علَیَّ الْاَرْضُ بِما رَحُبَتْ یا بارئَ خَلْقی رَحْمَةً بی وَ قَدْ کُنْتَ عَنْ خَلْقی غَنیّاً صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی الْمُسْتَحْفِظینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ» سپس گونه چپت را می‌گذاری و سه مرتبه می‌گویی: «یا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ وَ یا مُعِزَّ کُلِّ ذَلیلٍ قَدْ وَ عِزَّتِکَ بَلَغَ مَجْهُودی» سپس می‌گویی: «یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ یا کاشِفَ الکُرَبِ الْعِظامِ» پس از آن به سجده برمی‌گردی و صد مرتبه می‌گویی: «شُکْراً شُکْراً» سپس حاجتت را مسالت می‌نمایی که ان شاء اللَّه برآورده می‌شود. [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۸۷، کتاب الصلاة،، القول فی سجدتی التلاوة و الشکر، مسالة۸.
۲ - بررسي معناي جؤجؤبرخى معاصران احتمال داده‌اند جؤجؤ و سينه به يک معنا باشند که در اين صورت عطف سينه بر آن، عطف تفسيرى و تأکيدى است و احتمال مى‌رود جؤجؤ به معناى قسمت جلوِ سينه باشد که در اين صورت عطف سينه بر جؤجؤ، عطف عام بر خاص خواهد بود . ۳ - پانویس۴ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۴۳. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |