ثمر (مفردات‌نهج‌البلاغه)ثَمَر (به فتح ثاء و میم) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای میوه که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص نتیجه کوتاهی و ثمره دوراندیشی، جریان سقیفه و ... از این استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیثَمَر (به فتح ثاء و میم) به معنای میوه آمده و جمع آن «ثمار» است. واژه «ثمره» برای وحدت، و جمع آن ثمرات می‌باشد، که در ثمره طبیعی و معنوی به کار می‌رود. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) درباره نتیجه کوتاهی و ثمره دوراندیشی فرموده است: «ثمرة التفریط الندامة و ثمرة الحزم السلامة؛ میوه تقصیر ندامت و میوه احتیاط سلامت است.» همچنین هنگامی که جریان سقیفه را به حضرت (علیه‌السلام) نقل کردند، فرمود: انصار چه گفتند؟ خبر رسان گفت: انصار گفتند: «منا امیر و منکم امیر.» امام (علیه‌السلام) در پاسخ فرمودند: چرا به آن‌ها نگفتید که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) وصیت فرمود: به نیکوکاران انصار نیکی شود و از خطا کارشان اغماض گردد؟ گفتند: این چه ضرری بر انصار دارد فرمود: اگر امامت در آن‌ها بود حضرت این چنین برای آن‌ها وصیت نمی‌کرد! سپس فرمود: قریش چه گفتند؟ آن شخص گفت: قریش دلیل آوردند که ما از خانواده رسول خداییم «نحن شجرة الرسول». امام (صلوات‌الله‌علیه) نیز فرمودند: «احتجوا بالشجرة و اضاعوا الثمرة؛ به درخت احتجاج کردند، و میوه آن را ضایع نمودند!» همچنین در بیانی دیگر فرمود است: «ان الله یبتلی عباده عند الاعمال السیّئة بنقص الثمرات و حبس البرکات و اغلاق خزائن الخیرات لیتوب تائب...» واژه «نبتها ثامرا» به معنای گیاه میوه ده (یا گیاه دارای میوه) است. چنان‌که در خطبه ۱۱۵، آمده است. واژه «تثمیر المال» به معنای زیاد کردن مال، با سود است. چنان‌که در حکمت ۹۳، آمده است. ۳ - تعداد کاربرداین واژه ۲۱ بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ثمر»، ص۱۹۰-۱۸۹. |