زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

تسمیع





تسمیع به گفتن «سمع اللّه لمن حمده» بعد از رکوع و در حالت ایستاده گفته می شود.


۱ - تسمیع در باب صلات



تسمیع در باب صلات آمده است‌
گفتن «سمع اللّه لمن حمده» پس از رکوع، در حالت ایستاده و آرامش بدن براى امام، مأموم و نیز کسى که نماز را فرادا مى‌خواند مستحب است.
[۲] العروة الوثقى ج۱، ص۶۷۲.
مستحب است در نماز آیات پس از رکوع پنجم و دهم سمعله و در باقى رکوعها تنها تکبیر گفته شود.

۲ - دیدگاه فقهی و عرفانی امام خمینی



امام خمینی در این باب در تحریرالوسیله می‌فرماید: (همچنین مستحب است) دست‌ها را وقتی که از رکوع بر می‌خیزد بلند کند و پس از آنکه راست ایستاد بگوید: «سمع‌ اللَّه‌ لمن حمده‌» و در نماز آیات گفتن تکبیر در هر دفعه‌ای که می‌خواهد به رکوع برود و در هر دفعه‌ای که از رکوع بلند می‌شود مستحب است، مگر در وقت بلندشدن از رکوع پنجم و دهم که در این دو مورد «سَمِعَ‌ اللَّهُ‌ لِمَنْ حَمِدَه‌» می‌گوید سپس به سجده می‌رود.
در شرح معنی آن در کتاب آداب الصلاة (آداب نماز) ایشان می‌خوانیم: حدیث شریف قدسی (است): «قَسَمْتُ الصَّلاةَ بَیْنی وَبَیْنَ عَبْدی: فَنِصْفُها لی، وَنِصْفُها لِعَبْدی. فَاذا قالَ: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌» یَقُولُ اللَّهُ: ذَکَرَنی عَبْدی. وَاذا قال: «الْحَمْدُ لِلَّهِ‌» یَقُولُ اللَّهُ: حَمَدَنی عَبْدی وَاثْنی‌ عَلَیَّ. وَهُوَ مَعنی «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» و اذا قالَ: «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌» یَقُولُ اللَّهُ: عَظَّمَنی عَبْدی. وَاذا قالَ: «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ‌» یَقولُ اللَّهُ: مَجَّدَنی عَبْدی - وفی روایة: فَوَّضَ الَیَّ عَبْدی - وَاذا قالَ: «اِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیَّاکَ نَسْتَعِینُ‌» یَقُولُ اللَّهُ: هذا بَیْنی وَبَیْنَ عَبْدی. وَاذا قالَ: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ‌» یَقُولُ اللَّهُ: هذا لِعَبْدی ولعَبْدی ما سَال.» و در پاورقی کتاب ذیل این حدیث شریف، معنی آن به نقل از شرح اصول الکافی، صدرالمتالهین، ج۱، ص۴۸۸ آمده است: در من نماز را بین خود و بنده‌ام تقسیم کرده‌ام؛ نیمی از آن من است و نیمش از آنِ بنده‌ام. پس چون بنده گفت: بسم اللَّه‌ الرحمن الرحیم، خدا گوید: بنده‌ام مرا یادکرد. و چون بنده گفت: الحمد للَّه، خدا فرماید: بنده‌ام مرا سپاس گزارد و ستایش گفت. و این است معنی سَمِعَ‌ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَه‌. و چون گفت: الرّحمن الرّحیم، خداوند گوید: بنده‌ام مرا تعظیم کرد. و چون گفت: مالک یوم‌الدین، خدا گوید: بنده‌ام مرا تمجید کرد. (و در روایتی دیگر: کار خود را به من واگذار کرد.) و چون گفت: ایّاک نعبد وایّاک نستعین، خدا می‌فرماید: این بین من و بنده من است.
و چون گفت: اهدنا الصراط المستقیم، خداوند می‌فرماید: این از آنِ بنده من است و بنده‌ام آنچه بخواهد از آن اوست».
و در کتاب «سر الصلوة» در بیان سر مطلب می‌نویسد: رفع راس از رکوع انصراف از کثرات اسمائیه و فنای در صفات و تحدید و توقیف در آن مقامات است؛ زیرا که آن نیز از حجب نوریه ما بین عبد و حق است، بلکه عین ثابت عبد در حضرات علمیه نیز در این مقام از حجب است وَ کَمالُ التَّوْحیدِ نَفْیُ الصِّفاتِ عَنْه. پس سالک را چون در فنای صفاتی حالت صحو دست داد، توجه به قصور پیدا کند و از منزل رکوع، که شهود کثرت اسمایی و نقصان در توحید است، منصرف شود. و چون محامد ملائکة اللَّه را، بلکه جمیع موجودات را، بشنود، به لسان حق گوید: سَمِعَ‌ اللَّه‌ لِمَنْ حَمِدَه‌. پس چون مستقیم شد و اقامه صلب نمود از کثرات مطلقاً، لائق مقام قرب شود و متوجه مقام انس گردد.

۳ - پانویس


 
۱. جواهر الکلام ج۱۰، ص۱۱۳.    
۲. العروة الوثقى ج۱، ص۶۷۲.
۳. مستند الشیعةج۶، ص۲۵۳-۲۵۴.    
۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۸۰، کتاب الصلاة، القول فی الرکوع، مسالة۹.    
۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۰۳، کتاب الصلاة، القول فی صلاة الآیات، مسالة۱۱.    
۶. موسوعة الامام الخمینی، ج۴۸، آداب الصلوة (آداب نماز)، ص۲۶۳.    
۷. موسوعة الامام الخمینی، ج۴۷، سرالصلوة، ص۱۳۴.    


۴ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۷۹.    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.