بردوانبَرْدَوان (بردمان)، شهری در ایالت بنگال غربی در هندوستان با ۲۳ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۰ ثانیه عرض شمالی و ۸۷ درجه و ۵۳ دقیقه و ۵۵ ثانیه طول شرقی، در ساحل چپ رودخانه دَمودَر می‌باشد. ۱ - جمعیتجمعیت آن از هفت میلیون تن متجاوز است. ۲ - معادن زغال سنگمحصول معادن زغال سنگ بردوان به ۹۳۳، ۵۶۴ تن در سال می‌رسد. ۳ - منابع ثروتتولیداتی چون ساری ابریشمی و لُنگ و ابزارهای آهنی و اشیای زرین و نقره‌ای و ظروف برنجی و فرآورده‌های کشاورزی منابع اصلی ثروت این شهر را تشکیل می‌دهد. ۴ - سلطنت اکبرشاهاکبر شاه در ۹۸۲ این شهر را تصرف کرد [۱]
ابوالفضل بن مبارک علامی، اکبرنامه، ج۳، ص۱۱۹، کلکته ۱۸۷۷ـ۱۸۸۶.
و از آن پس در منابع تاریخی فارسی هند نام بردوان دیده می‌شود. [۲]
جهانگیر، امپراتور هند، ج۱، ص۶۵ـ۶۶، جهانگیرنامه: توزک جهانگیری، چاپ محمد هاشم، تهران ۱۳۵۹ ش.
[۳]
محمد صالح کنبو، عمل صالح، ج۱، ص۴۱۴، الموسوم به شاه جهان نامه، ترتیب و تحشیه غلام یزدانی، چاپ وحید قریشی، لاهور ۱۹۶۷ـ۱۹۷۲.
۵ - سلطنت اورنگ زیبتا وفات اورنگ زیب (۱۱۱۸) این شهر در دست تیموریان هند بود و پس از او هندوان و مراتْهه‌ها بر آن تسلط یافتند. در ۱۱۷۳ به شرکت هند شرقی واگذار شد و از پایان قرن دوازدهم به بعد، به صورت محل دایمی بنیچه و عواید درآمد. پس از درگذشت اورنگ زیب، با این‌که مهاراجه‌ای هندو بر آن استیلا یافت، بردوان ویژگی اسلامی خود را حفظ کرد. ۶ - مدارس در قرن دوازدهدر اواسط قرن دوازدهم در ناحیه بردوان و کنار مدرسه‌هایی که انگلیسی‌ها به راه انداخته بودند، ۹۳ مدرسه تدریس زبان فارسی و هشت مدرسه عربی تدریس می‌شد. ۶.۱ - مهم‌ترین مدرسهمهمترین مدرسه را صدرالدین فرزند محمدصادق (متوفی ۱۲۱۱) در روستایی به نام بوهار بنا کرد که عبدالعلی بحرالعلوم، دانشمند معروف هند، در آن تدریس می‌کرد. این مدرسه کتاب‌خانه وقفی بزرگی داشت که پُر از کتاب‌های خطّی بود. ۶.۲ - گنجینه بوهارپس از بسته شدن مدرسه در ۱۳۲۲، نسخه‌های خطی کتاب‌خانه آن به کتاب‌خانه همایونی کلکته منتقل شد و هم‌اکنون این مجموعه به نام گنجینه بوهار در کتاب‌خانه ملی (همایونی سابق) کلکته نگهداری می‌شود. ۷ - علماء و بزرگان متاخرگروهی عالم دین و نویسنده و سراینده فارسی نیز از بردوان برخاسته‌اند، از جمله از متأخرین: حفیظ‌الدین احمد بردوانی مترجم عیار دانش (به اردو با عنوان خرد افروز) در ۱۲۱۷؛ [۴]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ج۱، ص۶۵ـ۶۶، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
منشی محمدی خادم بردوانی صاحب دیوان خادم؛ [۵]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ج۱، ص۳۸، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
[۶]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ج۱، ص۱۶۷، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
سید صدرالدین ثانی (متوفی ۱۳۲۳) رجوع کنید به روایح المصطفی من ازهار المرتضی؛ [۷]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ج۱، ص۴۷، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
[۸]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ج۱، ص۱۷۱ـ۱۷۲، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
فضل‌الکریم بردوانی (متوفی ۱۳۲۷) رجوع کنید به تبصرة‌النحو؛ [۹]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ج۱، ص۱۶، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
مولوی محمد مَنگل کوتی رجوع کنید به وقایة‌الصرف؛ [۱۰]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ج۱، ص۱۱۹، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
شمس‌العلما ولایت حسین شارح دیوان حضرت علی و رجوع کنید به ناله حسینی؛ [۱۱]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ج۱، ص۵۶، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
[۱۲]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ج۱،ص ۱۱۳، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
شمس‌العلما حافظ محمد اسحاق بردوانی رجوع کنید به المکنون فی الامثال التی تمثل بها الامین المأمون؛ [۱۳]
حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ج۱، ص۱۲۹ـ۱۳۰، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش.
شمس‌العلما لطف‌الرحمان بنیانگذار مدرسه‌ای در منگل کوت و شمس‌العلما هدایت حسین که چندین اثر تاریخی فارسی به کوشش او تصحیح و طبع شده است.۸ - قبر بزرگانقبر بزرگانی چون عبدالله گجراتی ، بایزید صوفی و بهرام سقّای بخارایی در بردوان است. ۹ - فهرست منابع(۱) حبیب الرحمن آخوندزاده، ثلاثه غسّاله، ترجمه و تعلیقات عارف نوشاهی، اسلام آباد ۱۳۶۸ ش. (۲) جهانگیر، امپراتور هند، جهانگیرنامه: توزک جهانگیری، چاپ محمد هاشم، تهران ۱۳۵۹ ش. (۳) ابوالفضل بن مبارک علامی، اکبرنامه، کلکته ۱۸۷۷ـ۱۸۸۶. (۴) محمد صالح کنبو، عمل صالح، الموسوم به شاه جهان نامه، ترتیب و تحشیه غلام یزدانی، چاپ وحید قریشی، لاهور ۱۹۶۷ـ۱۹۷۲. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بردوان»، شماره۹۳۲. رده‌های این صفحه : جغرافیای اسلامی | هند
|