بذل (مفردات‌نهج‌البلاغه)بذل (به فتح باء و سکون ذال) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای عطاء و بخشش می‌باشد که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص کسانی شامل نعمت‌های مخصوص الهی می‌شوند و توصیه به بخشش به یکدیگر، از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیبَذل (به فتح باء و سکون ذال) به معنای عطاء و بخشش آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «بذله بذلا: سمح به و اعطاه.» ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در بیانی فرموده‌اند: «انّ لله عبادا یختصهم اللّه بالنّعم لمنافع العباد فیقّرها فی ایدیهم ما بذلوها فاذا منعوها نزعها منهم ثمّ حولّها الی غیرهم؛ خدا را بندگانی است که آن‌ها را به نعمت‌های خود مخصوص می‌کند تا وقتی که نعمت را به دیگران بذل و بخشش کردند آن‌ها را در دستشان نگاه می‌دارد و اگر منع کردند از آن‌ها گرفته و به دیگران می‌دهد.» همچنین در بیانی دیگر فرموده است: «اللهم صن وجهی بالیسار و لا تبذل جاهی بالاقتار؛ خدایا چهره مرا با غنی بودن از سؤال حفظ بفرما، و جلال مرا با فقر از بین مبر.» منظور از «بذل» در اینجا اسقاط و از بین بردن است. «تباذل» بنابر تفاعل، بذل کردن به همدیگر است. چنان‌که امام (علیه‌السلام) در وصیت خویش فرموده است: «و علیکم بالتوّاصل و التبّاذل و ایاکم و التّدابر و التّقاطع؛ بر شما باد به هم پیوستن و به هم بخشیدن و حذر کنید از دوری گزیدن و از هم بریدن.» ۳ - پانویس
۴ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بذل»، ص۱۲۳. |