بجیرمیبُجَیرِمی، سلیمان بن محمد بن عمر (۱۱۳۱-۱۲۲۱ق/۱۷۱۹- ۱۸۰۶م)، فقیه شافعی مصر بود. ۱ - معرفی بجیرمیگویا نسب وی به شیخ جمعه زیدی از احفاد محمد بن حنفیه می‌رسیده است. او در روستای بجیرم در غرب مصر متولد شد و در خردسالی به قاهره رفت. خویشاوندش موسی بجیرمی او را پروراند و به وی قرآن آموخت تا برای طلب علم بایسته گشت. ۱.۱ - اساتیدسپس نزد شیخ محمد عَشْماوی برخی از صحاح سته و متون دیگر حدیث، و نیز شماری از شروح منهاج نووی در فقه شافعی را فراگرفت. از دیگر استادانش محمد بن سالم حفنی (د ۱۱۸۱ق/۱۷۶۷م)، مصطفی بن محمد بن علی دیربی (د ۱۱۵۱ق/۱۷۳۸م)، علی بن محمد صعیدی مالکی (د ۱۱۸۹ق/ ۱۷۷۵م)، محمد بلیدی مالکی (د ۱۱۷۶ق/۱۷۶۲م) و عطیه اجهوری نامبردارند. ۱.۲ - اجازه روایتهمچنین شهاب‌الدین احمد بن عبدالفتاح مجیری (د ۱۱۸۱ق)، عبدالله بن سلیمان جوهری (د ۱۲۰۱ق/۱۷۸۷م) و حسن بن علی‌مدابغی (د ۱۱۷۰ق/۱۷۵۷م) به وی اجازه روایت دادند. [۱]
عبدالرحمان جبرتی، عجائب الا¸ثار، ج۶، ص۳۱۴، به کوشش حسن محمد جوهر و دیگران، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
[۲]
محمد مرادی، سلک الدرر، ج۴، ص۲۰۰، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
[۳]
عبدالرزاق بیطار، حلیة البشر، ج۲، ص۶۹۴ - ۶۹۵، به کوشش محمد بهجت بیطار، دمشق، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
۱.۳ - دیدگاههای فقهیدیدگاههای فقهی بجیرمی، در آثار متأخر فقه شافعی چون اعانة الطالبین و حواشی شِروانی‌بازتابی وسیع‌داشته است. [۴]
ابوبکر دمیاطی، اعانة الطالبین، ج۱، ص۲، بیروت، دار الفکر.
[۵]
ابوبکر دمیاطی، اعانة الطالبین، ج۱، ص۵۰، بیروت، دار الفکر.
[۶]
ابوبکر دمیاطی، اعانة الطالبین، ج۱، ص۵۷، بیروت، دار الفکر.
[۷]
ابوبکر دمیاطی، اعانة الطالبین، ج۱، ص۶۵، بیروت، دار الفکر.
[۸]
عبدالحمید شروانی، حواشی، ج۱، ص۷، بیروت، دار الفکر.
[۹]
عبدالحمید شروانی، حواشی، ج۱، ص۸، بیروت، دار الفکر.
[۱۰]
عبدالحمید شروانی، حواشی، ج۱، ص۱۱، بیروت، دار الفکر.
[۱۱]
عبدالحمید شروانی، حواشی، ج۱، ص۱۴، بیروت، دار الفکر.
[۱۲]
محمد نووی جاوی، نهایة الزین، ج۱، ص۲۹۰، بیروت، دارالفکر.
از شاگردان وی یاد نشده، اما به بهره‌وری خلقی بسیار از وی اشاره گردیده است. بجیرمی در اواخر عمر نابینا گشت؛ در مصطیه از قرای نزدیک زادگاهش درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد. [۱۳]
عبدالرحمان جبرتی، عجائب الا¸ثار، ج۶، ص۳۱۴، به کوشش حسن محمد جوهر و دیگران، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
[۱۴]
عبدالرزاق بیطار، حلیة البشر، ج۲، ص۶۹۴ - ۶۹۵، به کوشش محمد بهجت بیطار، دمشق، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
وی را از علمای برجسته جامع الازهر و هم‌شأن و همدم محمد خشنی شافعی از استادان بنام آن جامع دانسته‌اند. [۱۵]
عبدالرحمان جبرتی، عجائب الا¸ثار، ج۶، ص۳۱۳-۳۱۴، به کوشش حسن محمد جوهر و دیگران، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
[۱۶]
محمد عبدالمنعم‌خفاجی، الازهر فی الف عام، ج۱، ص۱۷۱، بیروت، عالم الکتب.
از بجیرمی دو اثر در فقه شافعی باقی است: ۱.۴ - آثار۱. التجرید لنفع العبید، حاشیه‌ای بر شرح منهج الطلاّب قاضی زکریا انصاری در ۴ جلد که مشتمل بر دوره‌ای کامل از ابواب فقهی است. وی این کتاب را به درخواست برخی از دوستانش، و بر پایه حواشیی نگاشته که پیش‌تر بر شرح منهج و حاشیه شَبْرامَلّسی نوشته بوده است. [۱۷]
سلیمان بجیرمی، التجرید لنفع العبید، ج۱، ص۳، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
این کتاب در قاهره (۱۲۸۶، ۱۳۰۹ و ۱۴۱۱ق) و سپس در بیروت (۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م) منتشر شده است. ۲. تحفة الحبیب علی شرح الخطیب، که حاشیه‌ای است بر الاقناع فی حل الفاظ ابی شجاع. چنانکه بجیرمی خود گفته است، وی ابتدا برخی از حواشی المنهج را برگزیده، و سپس مطالبی بر آن افزوده است. [۱۸]
سلیمان بجیرمی، تحفة الحبیب، ج۱، ص۷، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
این کتاب نخست در قاهره (۱۲۸۶ و ۱۳۰۹ق) در ۴ جلد و سپس در بیروت (۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م) در ۵ جلد به چاپ رسیده است. ۲ - فهرست منابع(۱) سلیمان بجیرمی، التجرید لنفع العبید، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. (۲) سلیمان بجیرمی، تحفة الحبیب، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. (۳) عبدالرزاق بیطار، حلیة البشر، به کوشش محمد بهجت بیطار، دمشق، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م. (۴) عبدالرحمان جبرتی، عجائب الا¸ثار، به کوشش حسن محمد جوهر و دیگران، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م. (۵) محمد عبدالمنعم‌خفاجی، الازهر فی الف عام، بیروت، عالم الکتب. (۶) ابوبکر دمیاطی، اعانة الطالبین، بیروت، دار الفکر. (۷) عبدالحمید شروانی، حواشی، بیروت، دار الفکر. (۸) محمد مرادی، سلک الدرر، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. (۹) محمد نووی جاوی، نهایة الزین، بیروت، دارالفکر. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بجیرمی»، ج۱۱، ص۴۵۵۳. |