باینگانبایِنْگان، یا بایَنگان، بخش و شهری در شهرستان پاوه در استان کرمانشاه می‌باشد. ۱ - بانیکانبانیکان [۱]
آمارنامه استان کرمانشاه (۱۳۷۴ش)، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۶ش.
نیز ظاهراً صورت تصحیف شده این کلمه است که گاه در منابع رسمی دیده می‌شود. [۲]
علی رزم‌آرا، دایره المعارف فارسی، ج۱، ص۳۸۷، جغرافیای نظامی ایران (کردستان)، تهران، ۱۳۲۰ش.
۲ - بخش باینگاناین بخش یکی از بخش‌های سه گانه پاوه با وسعتی حدود ۵۹۱ کم۲ است که از شمال به نوسود و حومه پاوه، از خاور و جنوب به جوانرود و از باختر به کشور عراق محدود می‌گردد. [۳]
سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، ج۱، ص۴۶، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۴]
ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، ج۲، ص۱۵۲۳، تهران، ۱۳۷۱ش.
[۵]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۵، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
بیش از ۲ ۳ خاک این بخش را ارتفاعات فراگرفته که شامل ماکووان (۶۳۰، ۲متر)، گزن (۳۳۰، ۲متر)، اوته (۲۲۰، ۲متر)، بَلْهَس (۱۶۰، ۲متر)، زرد داوئی، کله خانی، راگا، گَرمَزناب و شش دول است. [۶]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۵، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
[۷]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۸۳، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۸]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۱۱۳، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۹]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۲۷۱، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۱۰]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۳۶۱، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۱۱]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۴۴۱، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۱۲]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۴۵۷، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۱۳]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۴۷۲، تهران، ۱۳۶۸ش.
۲.۱ - موقعیت جغرافیاییبخش باینگان در حوضه شمال باختری استان قرار گرفته است و آب و هوای نیمه مرطوب دارد. اهم رودهای آن شامل زیمکان (۱۶۰ کم) که پس از پیوستن رود چم زریسک (آب زرشک) به آن به رودخانه سیروان می‌ریزد، لِیَله (۷۳ کم)، چَم‌ِ مرّه خیل (۳۰ کم)، آب سفید برگ، آب خلیفه و آب لَرَن است [۱۴]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۷۷، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۱۵]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۸۳، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۱۶]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۸۹، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۱۷]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۱۹۱-۱۹۲، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۱۸]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۲۵۹-۲۶۱، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۱۹]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۴۴۰، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۲۰]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۵، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
. رودهای دودان و باینگان نیز در همین ناحیه جریان دارند. [۲۱]
علی رزم‌آرا، دایره المعارف فارسی، جغرافیای نظامی ایران (کردستان)، تهران، ۱۳۲۰ش.
نواحی مختلف این بخش برای رویش انواع گیاهان دارویی و صنعتی مساعد است. در این منطقه کوهستانی جنگل‌های تنک نیز دیده می‌شود. جانوران گوناگون و پرندگان مختلفی نیز حیات وحش این ناحیه را تشکیل می‌دهند. [۲۲]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۵-۲۶، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
[۲۳]
ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، ج۱، ص۱۴۹، تهران، ۱۳۷۱ش.
۲.۲ - جمعیتبخش باینگان در ۱۳۷۵ش دارای ۱۵۴، ۱۲نفر (۴۳۹، ۲خانوار) جمعیت، شامل ۰۵۷، ۶ مرد و ۰۹۷، ۶ زن بود. نسبتهای باسوادی و شغلی در این بخش به ترتیب ۶۲% و ۷/۱۵% گزارش شده است. [۲۴]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، شناسنامه دهستانهای کشور، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش، ص۶.
[۲۵]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، شناسنامه دهستانهای کشور، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش، ص۹.
[۲۶]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، شناسنامه دهستانهای کشور، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش، ص۱۲.
۲.۳ - وضعیت اقتصادیدرآمد مردم این بخش برپایه کشاورزی، دامداری، باغداری و کارگری ساده‌است. [۲۷]
فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع، شهرستان پاوه، ج۲، ص۷۶، جهادسازندگی، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۲۸]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۶، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
آب کشاورزی بخش باینگان از رودخانه، چاه‌های عمیق و چشمه تأمین می‌شود. انواع محصولات کشاورزی، پرورش طیور به طریق سنتی، فرآورده‌های دامی و لبنی - که جنبه صادرات نیز دارد - و صنایع دستی، از اهم تولیدات این منطقه به شمار می‌رود [۲۹]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۶، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
[۳۰]
فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع، شهرستان پاوه، ج۲، ص۷۶، جهادسازندگی، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۳۱]
فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع، شهرستان پاوه، ج۵، ص۷۶، جهادسازندگی، تهران، ۱۳۶۳ش.
۲.۴ - مذهب و زباندر ۱۳۶۶ش این بخش دارای ۰۶۲، ۱ خانوار (۴۹۲، ۵نفر) عشایر کوچنده ییلاقی و ۱۲۳، ۱خانوار (۸۶۴، ۵نفر) عشایر کوچنده قشلاقی - از ایل کرد نژاد جاف - بود [۳۲]
سرشماری اجتماعی - اقتصادی عشایر کوچنده (۱۳۶۶ش)، جمعیت عشایری دهستانها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۳۳]
ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، ج۲، ص۱۲۷۴، تهران، ۱۳۷۱ش.
اهالی باینگان از اهل سنت (شافعی) هستند و زبانشان کردی است که به لهجه جافی تکلم می‌کنند. [۳۴]
فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان ۵ کردستان، ج۱، ص۲۶، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش.
[۳۵]
بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، ج۱، ص۳، تهران، ۱۳۶۹ش.
گفتنی است، قرآنی که کتابت آن به حدود ۳۰۰ سال پیش باز می‌گردد، در روستای میر عبدلی، یکی از آبادیهای بخش باینگان نگهداری می‌شود. [۳۶]
ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، ج۱، ص۵۰۳ - ۵۰۵، تهران، ۱۳۷۱ش.
۲.۵ - جنگ عراق و ایراندر خلال جنگ عراق و ایران، باینگان از جمله مناطقی بود که آسیب فراوان دید و ۵۰% از ساختمان‌های این بخش ویران شد و بیش‌تر روستاهای آن از سکنه تهی گردید. [۳۷]
بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، ج۱، ص۳، تهران، ۱۳۶۹ش.
[۳۸]
اهم فعالیتهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده، ص۳۱۱، دبیرخانه ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده، تهران، ۱۳۶۳ش.
این بخش شامل ۳ دهستان به نام‌های ماکوان، کلاشی و شیوه‌سر است. [۳۹]
سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، ج۱، ص۴۶، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۴۰]
آمارنامه استان کرمانشاه (۱۳۷۴ش)، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۶ش.
۳ - شهرباینگاناین شهرمرکز بخش باینگان است و در ۲۴ کیلومتری جنوب باختری پاوه، در منطقه‌ای کوهستانی، با ارتفاع ۳۰۰، ۱متر از سطح دریا، و در ۳۵ عرض شمالی و ۴۶ و ۱۵ طول شرقی قرار گرفته است. [۴۱]
فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان ۵ کردستان، ج۱، ص۲۶، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش.
[۴۲]
بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، ج۱، ص۳، تهران، ۱۳۶۹ش.
[۴۳]
لطف‌الله مفخم پایان، فرهنگ آبادیهای ایران، ج۱، ص۵۹، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۴۴]
محمدحسین پاپلی یزدی، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، ج۱، ص۹۳، مشهد، ۱۳۶۷ش.
[۴۵]
فرهنگ جغرافیایی ایران، ج۵، ص۴۷، استان ۵ کردستان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش.
قدمت تاریخی شهر به دوره زندیه (۱۱۶۲-۱۲۰۹ق) باز می‌گردد. طوایف «بادنیان‌ِ» عراق، هسته اولیه جمعیت باینگان را تشکیل می‌داده، و شهر کنونی، ییلاق آنها محسوب می‌شده است. به تدریج طوایفی در این محل ساکن شدند و نام آن را از بادنیان به باینگان تغییر دادند.۳.۱ - توصیف شهرشهر در منطقه پایکوهی قرار گرفته، و کوه‌های شاهو، راگا و ماکوان مشرف بر آن است. دره زیبای سحور در شمال شهر واقع، و شعبه‌ای از رود مرّه خیل در آن جاری است. [۴۶]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۲۷۱، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۴۷]
عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، ج۱، ص۵۰۲، تهران، ۱۳۶۸ش.
[۴۸]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۶- ۲۷، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
رود چم‌مره‌خیل از جنوب باینگان می‌گذرد و به رود مرزی سیروان می‌ریزد. چشمه‌های دائمی چاوک و گرماب در نزدیکی شهر واقع است و مردم از آب آنها، از طریق لوله‌کشی، استفاده می‌کنند. آب و هوای باینگان نسبتاً سرد و نیمه مرطوب است و درجه سرمای آن تا ۲۶- نیز گزارش شده، و میزان بارش سالانه تا ۵۹۰ میلی‌متر به ثبت رسیده است. [۴۹]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۲۶- ۲۷، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
[۵۰]
عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، ج۱، ص۱۹۱-۱۹۲، تهران، ۱۳۷۶ش.
۲.۲ - جمعیتجمعیت باینگان در اوایل دهه ۱۳۳۰ش بالغ بر ۵۳۸ نفر بود [۵۱]
فرهنگ جغرافیایی ایران، ج۵، ص۴۷، استان ۵ کردستان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش.
که در ۱۳۷۰ش به ۴۷۷، ۱نفر (۲۹۸ خانوار) و در ۱۳۷۵ش به ۸۶۶، ۱نفر (۳۹۸ خانوار) شامل ۹۵۶ مرد و ۹۱۰ زن، افزایش یافت. نسبتهای باسوادی و اشتغال در این شهر به ترتیب حدود ۹/۷۸% و ۴/۲۴% ثبت شده است. [۵۲]
آمارنامه استان کرمانشاه (۱۳۷۴ش)، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۶ش، ص۶۶.
[۵۳]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان پاوه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
این شهر در ۱۳۶۷ش ۲۰۴ خانوار بهره‌بردار کشاورزی داشته است. [۵۴]
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، ص۱۰۰، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵.
۴ - فهرست منابع(۱) آمارنامه استان کرمانشاه (۱۳۷۴ش)، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۶ش. (۲) ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن، تهران، ۱۳۷۱ش. (۳) اهم فعالیتهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده (در سال ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ش)، دبیرخانه ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده، تهران، ۱۳۶۳ش. (۴) محمدحسین پاپلی یزدی، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، مشهد، ۱۳۶۷ش. (۵) عباس جعفری، رودها و رودنامه ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۶) عباس جعفری، کوهها و کوه‌نامه ایران، تهران، ۱۳۶۸ش. (۷) علی رزم‌آرا، دایرهالمعارف فارسی، جغرافیای نظامی ایران (کردستان)، تهران، ۱۳۲۰ش. (۸) سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش. (۹) سرشماری اجتماعی - اقتصادی عشایر کوچنده (۱۳۶۶ش)، جمعیت عشایری دهستانها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۸ش. (۱۰) سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، شناسنامه دهستانهای کشور، استان کرمانشاه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۱) سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان پاوه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۲) فرهنگ آبادیهای کشور، سرشماری عمومی کشاورزی (۱۳۶۷ش)، استان باختران، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۹ش. (۱۳) فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع، شهرستان پاوه، جهادسازندگی، تهران، ۱۳۶۳ش. (۱۴) فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (قصر شیرین)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج ۴۵. (۱۵) فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان ۵ کردستان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۱ش. (۱۶) لطف‌الله مفخم پایان، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، ۱۳۳۹ش. (۱۷) بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، تهران، ۱۳۶۹ش. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «باینگان»، شماره۴۴۶۵. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|