باخرزبخش باخرز در شهرستان تایباد، در مشرق استان خراسان در ناحیه قدیمی باخرز، مشتمل بر دهستان‌های بالا ولایت و باخرز است. فهرست مندرجات۲ - قنات‌ها و رودهای باخرز ۳ - محصولات باخرز ۴ - صنایع دستی باخرز ۵ - طوایف باخرز ۶ - باخرز در دوره قاجار ۶.۱ - هجوم ترکمن‌ها ۶.۲ - عهد ناصرالدین شاه ۷ - محدوده سیاسی باخرز ۸ - باخرز در قانون تقسیمات کشوری ۸.۱ - تشکیل به صورت دهستان ۸.۲ - آبادی‌های باخرز ۸.۳ - جزء شهرستان جام و باخرز ۸.۴ - شهرستان شدن باخرز ۸.۵ - آخرین قانون تقسیمات کشوری ۹ - فهرست منابع ۱۰ - پانویس ۱۱ - منابع ۱ - رشته‌کوه‌های باخرزرشته کوه‌هایی با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی در باخرز امتداد دارد. کوه باخرز (مرتفع‌ترین قله ، ۷۵۵، ۱ متر)، در ناحیه باخرز واقع است. ۲ - قنات‌ها و رودهای باخرزعلاوه بر رشته قنات‌های میروَس ، ریگستان و تقی‌آباد ، رود روس و ریزابه‌های آن، کال کوه سفید و شهرنو ، که به هری‌رود می‌ریزند، اراضی باخرز را مشروب می‌کنند در باخرز بادهای خشک و سوزان می‌وزد، و در اراضی آن ( کوه و دشت )، درختان گز ، تاغ و پنبه یافت می‌شود. ۳ - محصولات باخرزمحصولات عمده آن تره‌بار، زیره، گندم، جو، پنبه و چغندر قند است و از درختان میوه انار ، توت ، انجیر و انگور دارد. ۴ - صنایع دستی باخرزاز صنایع دستی دارای قالیچه بافی است. ۵ - طوایف باخرزگروههایی از طوایف هزاره و بهلولی و تیموری بربری (خاوری) در آن سکونت دارند. ۶ - باخرز در دوره قاجار۶.۱ - هجوم ترکمنهابه نوشته سفرنامه کلنل ییت، باخرز در دوره قاجاریه، بارها گرفتار هجوم و غارت ترکمن‌ها شده است. ۶.۲ - عهد ناصرالدین شاهدر عهد ناصرالدین شاه جمعیت عمده باخرز را ایرانیان تشکیل می‌دادند که « باخرزی » خوانده می‌شدند، و طوایفی مانند هزاره‌ای و تیموری و افغانی نیز در آن ساکن بودند. [۱]
چارلز ادواردییت، خراسان وسیستان، ج۱، ص۱۲۵، ترجمة قدرت الله روشنی زعفرانلو و مهرداد رهبری، تهران ۱۳۶۵ ش.
۷ - محدوده سیاسی باخرزدر دوره‌های تاریخی، محدوده سیاسی باخرز اغلب دست‌خوش دگرگونی شده است. ۸ - باخرز در قانون تقسیمات کشوری۸.۱ - تشکیل به صورت دهستاندر ۱۳۱۶ ش، طبق قانون تقسیمات کشوری، باخرز احتمالاً به عنوان دهستان، در بخش طیبات (تایباد) در شهرستان مشهد تشکیل یافت. ۸.۲ - آبادی‌های باخرزدر ۱۳۲۹ ش، بخش طیبات (تابع مشهد) از سه دهستان پایین ولایت باخرز (مرکز: یوسف آباد)، میان ولایت باخرز (مرکز: مشهدریزه) و (یا بالا ولایت باخرز ) و شهرنو، در مجموع با ۱۰۵ آبادی، تشکیل می‌شد. [۲]
حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، ج۹، ص۲۶۱، استان خراسان، تهران ۱۳۲۹ ش.
۸.۳ - جزء شهرستان جام و باخرزدر ۱۳۳۱ ش، باخرز جزو شهرستان « جام و باخرز» و مشتمل بر دهستان‌های بالا ولایت (با ۵۳ ده)، پایین ولایت (با ۲۴ ده) و میان ولایت (با ۳۱ ده) بود. [۳]
ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج ۳، ص ۱۲۷ـ۱۲۸، تهران ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱ ش.
[۴]
ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج ۳، ص ۱۳۰ـ۱۳۱، تهران ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱ ش.
۸.۴ - شهرستان شدن باخرزدر تقسیمات کشوری ایران در ۱۳۵۵ ش، شهرستان باخرز (مرکز، تایباد) با همان تقسیم‌بندی، و در فهرست واحدهای تقسیمات کشوری تا پایان شهریور ۱۳۶۵، شهرستان باخرز به نام تایباد همچنان دارای سه دهستان میان ولایت، پایین ولایت و بالا ولایت قید شده است. ۸.۵ - آخرین قانون تقسیمات کشوریدر قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری در مهر ۱۳۶۵، باخرز دهستانی در شهرستان تایباد (به مرکزیت شهرِنو باخرز ) ضبط شده است و در آخرین تقسیمات کشوری (۱۳۶۹ ش) به جای شهرنو، شهرنو باخرز آمده است. ۹ - فهرست منابع(۱) چارلز ادواردییت، خراسان وسیستان، ترجمة قدرت الله روشنی زعفرانلو و مهرداد رهبری، تهران ۱۳۶۵ ش. (۲) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، ج ۹: استان خراسان، تهران ۱۳۲۹ ش؛ (۳) ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، تهران ۱۳۲۹ـ۱۳۳۱ ش؛ ۱۰ - پانویس
۱۱ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باخرز»، شماره۹۷. |